Daãn nhaäp:
Chuùa Jesus cho chuùng ta bieát trong nhöõng ngaøy cuoái cuøng tröôùc khi Ngaøi trôû laïi, coù nhieàu bieán chuyeån treân theá giôùi vaø trong Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi: chieán tranh, tieân tri giaû, Christ giaû, ñaïo ñöùc vaø thuoäc linh suy ñoài, Tin Laønh cuûa Chuùa Jesus seõ ñöôïc rao giaûng ra khaép ñaát (Mathiô 24:1-14). Theo thoáng keâ môùi nhaát thuoäc laõnh vöïc toân giaùo, nghieân cöùu veà nieàm tin Cô ñoác trong moät nhaø thôø Myõ cho thaáy coù ñeán 59% tín höõu khoâng tin coù Satan, 42% cho raèng Chuùa Jesus ñaõ töøng phaïm toäi trong luùc soáng treân traàn gian naøy, vaø chæ coù 11% tin Kinh Thaùnh laø nguoàn khaûi thò tuyeät ñoái cho moïi haønh vi ñaïo ñöùc cuûa con ngöôøi. Ngaøy nay taïi Myõ vaø Aâu Chaâu, coù caû trieäu ngöôøi nghi ngôø Kinh Thaùnh laø Lôøi cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Coù khoaûng 61% tin raèng “töøng lôøi trong Kinh Thaùnh laø thaät vaø ñaùng tin caäy,” trong khi hôn 50% coøn laïi thì xaùc nhaän Kinh Thaùnh chæ chính xaùc veà noäi dung cuûa noù maø thoâi.
Söù ñoà Phao-loâ cuõng cho chuùng ta bieát nhöõng gì xaûy ra trong ngaøy sau roát (I Tim 4:1-5 & II Tim 4:3-4). Nhöõng ñieàu naøy khoâng phaûi chæ xaûy ra trong xaõ hoäi maø thoâi nhöng ngay trong Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi nöõa. Chuùng ta thaáy taát caû nhöõng ñieàu naøy ñang daàn daø ñöôïc öùng nghieäm caùch roõ raøng. Tình hình treân theá giôùi, söï xung ñoät yù thöùc heä giöõa khoái Hoài Giaùo vaø Taây Phöông (tieâu bieåu cho Cô ñoác giaùo) ngaøy caøng trôû neân caêng thaúng hôn. Trong laõnh vöïc toân giaùo, chuùng ta thaáy National Geographic Society cho xuaát baûn taøi lieäu mang teân The Gospel of Judas nhaân dòp Leã Thöông Khoù (Good Friday) vaøo ngaøy 14/04/2006 vöøa qua. Trong ñoù saùch phuùc aâm nguïy kinh naøy moâ taû con ngöôøi cuûa Giu-ña Ích-ca-ri-oát khoâng coøn laø moät keû theä phaûn ñoái vôùi Thaày mình laø Chuùa Jesus, beøn laø ngöôøi laøm ôn cho Ngaøi vì ñaõ laøm theo ñieàu chính Thaày yeâu caàu! Nhöng roài taùc phaåm naøy cuõng ñaõ ñi vaøo queân laõng theo thôøi gian.
I. SÖÏ KIEÄN THE DA VINCI CODE
Bieán ñoäng gaây aûnh höôûng lôùn ñeán nieàm tin cuûa Cô ñoác giaùo noùi chung, vaø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo La-maõ noùi rieâng, ñoù laø söï ra ñôøi cuûa taùc phaåm mang teân The Da Vinci Code (taïm dòch laø Maät Maõ Da Vinci ) cuûa Dan Brown ba naêm tröôùc ñaây.[1] Tính ñeán nay, taùc phaåm naøy ñaõ ñaït kyû luïc leân ñeán 60 trieäu aán baûn vaø ñöôïc dòch ra 44 thöù tieáng. Coù theå noùi, ñaây laø moät taùc phaåm ñöôïc vieát vôùi vaên phong raát löu loaùt vaø haáp daãn, khieán cho ngöôøi ñoïc khoâng theå naøo deã daøng boû xuoáng nöõa chöøng. Trong The Da Vinci Code, Dan Brown ñaõ trình baøy söï kieän nöûa thaät nöûa giaû vaø ñöôïc loàng vaøo trong caâu chuyeän trinh thaùm ñaày kòch tính. Thöù Saùu ngaøy 19/05/2006, haõng Sony Pictures Entertainment boû ra hôn 200 trieäu Myõ kim ñeå cho ra ñôøi cuoän phim mang cuøng teân vôùi taùc phaåm treân, phaân phoái vaø cho chieáu treân toaøn theá giôùi (rieâng taïi Myõ boä phim naøy ñöôïc chieáu taïi 3.735 raïp khaép caû nöôùc). Ñieàu khoâng theå choái caõi ñoù laø kyõ ngheä ñieän aûnh ñaõ ñoùng vai troø voâ cuøng quan troïng trong ñôøi soáng tinh thaàn cuûa con ngöôøi. Coù khoaûng 30% daân chuùng Myõ cho raèng phim aûnh ñaõ hình thaønh neân söï phaùt trieån ñaïo ñöùc, giaù trò caù nhaân, vaø nieàm tin toân giaùo cuûa hoï. Vôùi nhaän thöùc ñoù, boä phim The Da Vinci Code ñaõ ra ñôøi nhaèm taïo neân moät loái suy nghó môùi cuûa con ngöôøi trong theá giôùi ngaøy nay ñoái vôùi nieàm tin Cô ñoác giaùo maø töø tröôùc ñeán nay vaãn ñöôïc xem laø khoù coù theå lay chuyeån noåi. Kyø thaät, bieán coá naøy ñaõ ñaùnh maïnh vaø choïc thuûng ngay vaøo traùi tim cuûa Cô ñoác giaùo, taïo neân moät phaûn öùng laãn loän giöõa söï böïc töùc cöïc ñoä vì nieàm tin bò xuùc phaïm, cuõng nhö taïo neân moái hoang mang khoâng ít vaø muoán ñaët laïi neàn taûng cho nieàm tin cuûa nhieàu tín höõu Cô ñoác.
Theo thoáng keâ cho thaáy coù ñeán 53% ngöôøi ñaõ töøng ñoïc taùc phaåm Da Vinci Code vaø cho raèng quyeån saùch naøy voâ cuøng ích lôïi vaø ñaõ ñoùng goùp caùch tích cöïc trong söï hieåu bieát laøm taêng tröôûng ñôøi soáng taâm linh cuûa hoï! Ñieàu naøy khoâng coù gì ngaïc nhieân vì ngöôøi Myõ thuù nhaän raèng ngaøy nay hoï tìm hieåu nhöõng tö töôûng thaàn hoïc töø nôi baïn beø, gia ñình, kinh nghieäm baûn thaân vaø ngay caû phim aûnh, thay vì ñaém mình vaøo vieäc nghieân cöùu baûn vaên cuûa Kinh Thaùnh ñeå tìm hieåu yù nghóa ñích thöïc cuûa noù.
Taùc phaåm Da Vinci Code laø truyeän tieåu thuyeát (fiction) ñöôïc xaây döïng treân moät soá söï kieän lòch söû quyeän laãn vôùi hö caáu hay huyeàn hoaëc, saëc muøi Trí hueä phaùi (Gnosticism). Döôùi aùnh maét nhaän ñònh saéc beùn vaø saùng suoát cuûa nhöõng nhaø nghieân cöùu Kinh Thaùnh lòch söû thaùnh laãn theá tuïc, taùc phaåm coù ñeán treân 200 ñieåm sai laàm vôùi nhieàu möùc ñoä khaùc nhau, töø nhöõng ñieåm nöûa giaû nöûa thaät hay hoaøn toaøn boùp meùo söï thaät cho ñeán löøa bòp caùch traéng trôïn. Trong phaïm vi cuûa baøi vieát naøy, chuùng ta chæ ñeà caäp ñeán moät vaøi vaán ñeà lieân quan ñeán nieàm tin cuûa Cô ñoác giaùo. Töïu trung laïi vaán ñeà Dan Brown neâu ra naèm trong moät soá ñieåm chính sau ñaây:
- Chuùa Jesus laäp gia ñình vôùi baø Ma-ri Ma-ñô-len (Mary Magdalene) vaø hai ngöôøi coù con vôùi nhau.
- Kinh Thaùnh laø saûn phaåm cuûa nhöõng nhaø laõnh ñaïo giaùo hoäi quyeát ñònh trong Giaùo hoäi nghò taïi Nicea (the Council of Nicea) vaøo naêm 325 SC nhaèm naém quyeàn kieåm soaùt ñeá quoác La-maõ vaø ñaøn aùp phuï nöõ.
- Giaùo lyù veà thaàn taùnh cuûa Chuùa Jesus (the doctrine of Christ’s divinity) do Hoaøng ñeá La maõ Constantine aùp ñaët treân Giaùo hoäi nghò taïi Nicea vaøo naêm 325 SC vì lyù do chính trò nhaèm duøng nieàm tin Cô ñoác giaùo thoáng nhaát caû ñeá quoác La maõ ñeå deã cai trò.
- Giaùo Hoäi Coâng Giaùo La Maõ ñaõ coá tình che ñaäy vaø giöõ kín nhöõng taøi lieäu naøy traûi qua bao nhieâu theá kyû, vì hoï bieát raèng noù seõ gaây tai tieáng cho giaùo hoäi khi ngöôøi ta bieát roõ söï thaät. Chuùa Jesus thaät ñaõ laäp gia ñình vaø giaùo hoäi böng bít söï kieän naøy nhaèm muïc ñích baûo veä thaàn taùnh cuûa Ngaøi cho ñeán luùc Ngaøi cheát.
Trong cuoäc phoûng vaán vôùi CNN vaø National Public Radio, Dan Brown ñaõ xaùc nhaän coâng khai raèng nhöõng nhaân vaät laãn haønh ñoäng dieãn ra ñöôïc ñeà caäp trong saùch laø hö caáu (fictional) nhöng “söï kieän lòch söû coå, nhöõng taøi lieäu maät, caùc thaùnh leã v.v. . . taát caû nhöõng ñieàu naøy laø söï thaät.” Vôùi lôøi tuyeân boá coâng khai “nhö ñính ñoùng coät” nhö theá, sau ñaây chuùng ta laàn löôït suy nghó ñeán töøng vaán ñeà Dan Brown ñaõ ñeà caäp trong taùc phaåm The Da Vinci Code.
Vaán ñeà #1: Döïa treân hai taùc phaåm nguïy kinh laø The Gospel of Mary Magdalene 17:10-18:21 vaø The Gospel of Philip 63:33-36, Dan Brown ñi ñeán keát luaän Chuùa Jesus laäp gia ñình vôùi baø Ma-ri Ma-ñô-len. Nhieàu ngöôøi ñaõ bieát söï vieäc naøy, trong ñoù goàm coù hoïa só taøi ba cuûa YÙø Leonardo Da Vinci. Caû hai taùc phaåm treân moâ taû Chuùa Jesus yeâu thöông Ma-ri Ma-ñô-len hôn 12 söù ñoà. The Gospel of Philip ghi laïi raèng Chuùa Jesus hoân moâi Ma-ri Ma-ñô-len. Neáu Chuùa hoân baø caùch coâng khai nhö theá thì baø chaéc chaén phaûi laø vôï cuûa Chuùa Jesus. Baø Ma-ri Ma-ñô-len mang thai con cuûa Chuùa Jesus trong thôøi gian Ngaøi bò haønh quyeát, ñoù chính laø doøng doõi thaùnh (the Holy Grail) cuûa Ngaøi vaø naøng laø caùi “bình” chöùa “maùu muû” cuûa Chuùa Jesus. Ñöùa con cuûa Chuùa Jesus vôùi baø Ma-ri lôùn leân trôû thaønh doøng doõi hoaøng gia taïi Phaùp (French) vaø doøng doõi cuûa Ngaøi coù theå tìm thaáy ôû Aâu-chaâu (Europe). Ñeå baûo maät söï kieän naøy, traûi qua bao theá kyû nhöõng theá löïc gian aùc trong Giaùo hoäi Coâng Giaùo La-maõ ñaõ ra söùc tìm caùch tieâu dieät doøng doõi cuûa Chuùa Jesus.
Theá thì ñaâu laø söï thaät? Chuùng ta caàn phaûi tìm hieåu moät soá vaán ñeà sau ñaây:
a. Tröôùc heát, vì taùc phaåm Da Vinci Code ñöôïc döïa treân hai saùch The Gospel of Mary Magdalene vaø The Gospel of Philip, cho neân chuùng ta caàn phaûi tìm hieåu hai taùc phaåm naøy caùch roõ raøng ngoõ haàu coù theå bieát ñöôïc tính chaát ñaùng tin caäy (reliability) cuûa taùc phaåm Da Vinci Code. Hai taùc phaåm The Gospel of Mary Magdalene vaø The Gospel of Phillip thuoäc trong nhoùm caùc taùc phaåm ñöôïc keå laø caùc saùch Nguïy Kinh Taân Öôùc (New Testament Pseudographical books) nhuoám maøu Trí hueä phaùi (Gnosticism), gioáng nhö taùc phaåm The Gospel of Judas. Vì theá, chuùng ñöôïc goïi laø caùc saùch “phuùc aâm trí hueä” (gnostic gospels). Ngay töø nhöõng ngaøy ñaàu trong lòch söû cuûa giaùo hoäi, caùc taùc phaåm naøy ñaõ bò caùc giaùo phuï cuûa Hoäi Thaùnh (church fathers), ñaëc bieät laø Iraneus (c. 130-200 SC), kòch lieät baùc boû vaø khoâng ñöôïc lieät vaøo kinh ñieån (canon) cuûa Kinh Thaùnh Taân Öôùc nhö boán saùch Phuùc Aâm: Mathiô, Maùc, Luca, vaø Giaêng. Maëc daàu caùc saùch naøy mang teân laø “phuùc aâm” nhöng chuùng chöùa ñöïng noäi dung hoaøn toaøn khaùc vôùi caùc saùch Phuùc Aâm trong Kinh Thaùnh Taân ÖÙôc. Traùi laïi, chuùng khoâng heà ñeà caäp baát cöù söï kieän lieân quan ñeán chöùc vuï treân ñaát cuûa Chuùa Jesus, cuõng nhö söï thöông khoù vaø söï soáng laïi cuûa Ngaøi. Chuùng chæ ghi laïi nhöõng baøi thuyeát giaûng (discourses) veà söï hieåu bieát bí maät hay huyeàn bí maø thoâi. Caùc hoïc giaû ñeàu cho raèng haàu heát caùc taùc phaåm naøy ñöôïc vieát vaøo theá kyû thöù 2 SC baèng tieáng Hy-laïp, vaø sau ñoù ñöôïc chuyeån ngöõ sang tieáng Coptic (Ai-caäp) vaøo theá kyû thöù 3 hay 4 SC.
The Gospel of Philip laø baûn vaên ñöôïc tìm thaáy cuøng choã vôùi The Gospel of Judas. Trong thôøi gian khoaûng 60 naêm tröôùc ñaây, coù moät soá löôïng lôùn caùc baûn vaên chæ thaûo (papyrus documents) mang noäi dung töông töï nhö The Gospel of Judas ñaõ ñöôïc khaùm phaù gaàn vuøng thöôïng löu soâng Nile, taïi moät ngoâi laøng teân Nag Hammadi, thuoäc xöù Ai-caäp (Egypt). Boä söu taäp cuûa caùc baûn vaên naøy ñöôïc goïi laø The Nag Hammadi Library, goàm khoaûng 50 taøi lieäu khaùc nhau, trong ñoù bao goàm moät soá saùch ñöôïc goïi laø saùch phuùc aâm ñeà caäp ñeán nhöõng ñieàu huyeàn bí (secret gospels). Tieâu bieåu trong soá naøy goàm coù caùc saùch nhö: The Gospel of Philip, The Gospel of Truth, The Gospel of Thomas, The Gospel of Mary Magdalene, cuøng vôùi nhieàu baûn vaên khaùc, trình baøy nhöõng leõ thaät ñaëc bieät vaø cung öùng caùi nhìn veà Ñöùc Chuùa Trôøi caùch saâu xa, nhöõng vaán ñeà thöïc taïi thuoäc linh, vaø söï hieåu bieát huyeàn bí (secret knowledge).[2]
b. Trong hai taùc phaåm The Gospel of Mary Magdalene vaø The Gospel of Philip khoâng coù choã naøo ñeà caäp vieäc Chuùa Jesus laáy Ma-ri Ma-ñô-len laøm vôï,[3] hay hai ngöôøi laø vôï choàng vôùi nhau. Ñieàu ñaùng löu yù ôû ñaây, maëc daàu coù söï khaùc bieät giöõa caùc hoïc giaû töï do (liberal) vaø baûo thuû (conservative) trong vieäc phuû nhaän hay coâng nhaän thaàn taùnh (deity) cuûa Chuùa Jesus, caû hai khuynh höôùng ñeàu ñoàng yù raèng Chuùa Jesus khoâng heà laäp gia ñình bao giôø. Chaúng haïn, John Crossan, moät nhaân vaät tieâu bieåu trong nhoùm Jesus Seminar laø nhoùm chuyeân nghieân cöùu vaø thaåm ñònh veà cuoäc ñôøi vaø chöùc vuï cuûa Chuùa ñöôïc ghi laïi trong caùc saùch Phuùc Aâm, cuõng ñaõ phuû nhaän vieäc Chuùa Jesus coù gia ñình.
Vieäc Dan Brown trích daãn The Gospel of Mary Magdalene, trong ñoù ghi Ma-ri Ma-ñô-len laø “ngöôøi baïn ñôøi” hay “baïn ñoàng haønh” (companion) cuûa Chuùa Jesus vaø cho raèng ñieàu ñoù aùm chæ Ma-ri chính chính laø vôï cuûa Chuùa Jesus, laø loái lyù luaän hoaøn toaøn sai laàm. Töø ngöõ “companion” khoâng chæ mang yù nghóa haïn heïp, luùc naøo cuõng coù nghóa laø “baïn ñôøi” hay “baïn ñoàng haønh” trong cuoäc soáng nhö vôï vôùi choàng. Haàu heát caùc nhaø giaûi nghóa Kinh Thaùnh ñeàu hieåu töø ngöõ “companion” ôû ñaây chæ veà moái lieân heä thuoäc linh (spritual relationship) giöõa Chuùa Jesus vaø baø Ma-ri. Noù khoâng heà nguï yù noùi ñeán moái lieân heä vôï choàng thaät söï giöõa hai ngöôøi. Chaúng qua ñoù chæ laø moái thoâng coâng (fellowship) cuûa Chuùa Jesus chia seû vôùi Ma-ri Ma-ri Ma-ñô-len gioáng nhö vôùi bao nhieâu moân ñoà khaùc cuûa Ngaøi.
c. Trong nguyeân baûn cuûa saùch The Gospel of Philip, choã ñeà caäp vieäc Chuùa Jesus hoân baø Ma-ri Ma-ñô-len bò boû troáng, khoâng cho bieát laø hoân ôû ñaâu? Giaû söû neáu Chuùa Jesus coù hoân Ma-ri Ma-ñô-len ñi chaêng nöõa thì cuõng ñöôïc ñeà caäp ñeán nhö laø caùi hoân treân maù, caùi hoân yeâu thöông, hôn laø caùi hoân mang tính chaát nhuïc duïc giöõa vôï choàng vôùi nhau. Hôn theá nöõa, trong phaïm truø cuûa Trí hueä phaùi, ngöôøi ta xem vieäc hoân treân moâi (kiss on the lips) nhö laø moät haønh ñoäng “truyeàn ñaït hay chuyeån taûi söï maàu nhieäm hay bí maät” töø ngöôøi naøy sang ngöôøi kia, thay vì ñoù laø daáu hieäu baøy toû moái quan heä vôï choàng vôùi nhau. Caùi hoân naøy khoâng chæ xaûy ra giöõa nam vaø nöõ nhöng coøn giöõa nam vôùi nam; chaúng haïn, nhö tröôøng hôïp trong The Gospel of Philip coù ñeà caäp Chuùa Jesus hoân moâi Phierô hay Gia-cô ñeå truyeàn ñaït söï bí maät! Vì vaäy, loái suy dieãn vaø giaûi thích cuûa Dan Brown mang ñaày tính chaát voõ ñoaùn vaø chuû quan.
d. Neáu Chuùa Jesus coù vôï, thì taïi sao Phao-loâ khoâng daãn chöùng trong caùc thö tín cuûa oâng, maø laïi ñi daãn chöùng tröôøng hôïp Phierô laø ngöôøi coù vôï (maø Giaùo Hoäi Coâng Giaùo coá tình choái boû söï thaät) ñeå laøm vöõng maïnh laäp luaän cuûa oâng hôn (I Coâ-rinh-toâ 9:5)? Coù ngöôøi cho raèng neáu söï kieän Chuùa Jesus coù vôï laø thaät thì cuõng chaúng coù gì ñaùng phaûi noùi. Vì neáu Chuùa Jesus ñaõ trôû thaønh ngöôøi hoaøn toaøn thì Ngaøi coù theå laäp gia ñình. Ñieàu ñoù khoâng ñaùnh maát ñi tính chaát thaàn taùnh cuûa Ngaøi! Ñieàu naøy môùi nghe qua thì hôïp lyù. Nhöng chuùng ta neân nhôù raèng maëc daàu Ngaøi laø con ngöôøi 100% nhöng Ngaøi khoâng theå keát hôïp vôùi baát cöù ngöôøi nöõ naøo, vì con ngöôøi ñaõ bò oâ nhieãm toäi loãi vaø ñieàu ñoù khoâng theå chaáp nhaän ñoái vôùi thaàn taùnh cuûa Ngaøi. Ngoaøi ra, trong taát caû caùc nguoàn taøi lieäu hieän coù lieân quan ñeán Chuùa Jesus, khoâng coù moät nguoàn taøi lieäu naøo ñeà caäp vieäc Chuùa Jesus laäp gia ñình, vaø haàu heát ñeàu cho raèng Ngaøi khoâng coù vôï. Neáu quaû thaät Ma-ri Ma-ri- Ma-ñô-len ñoùng vai troø quan troïng trong coäng ñoàng cuûa Cô ñoác giaùo trong thôøi kyø ñaàu tieân vì laø ngöôøi coù moái quan heä vôï choàng vôùi Chuùa Jesus, thì taïi sao khoâng coù choã naøo trong saùch Coâng vuï caùc Söù ñoà vaø caùc thö tín cuûa Phao-loâ ñeà caäp ñeán baø? Taïi sao sau khi töø keû cheát soáng laïi, Chuùa Jesus ñaõ khoâng cho pheùp Ma-ri Ma-ñô-len ñuïng ñeán Ngaøi neáu hai ngöôøi ñaõ laø vôï choàng thaät söï? (Giaêng 20:17).
Theá thì, muïc ñích chính cuûa Dan Brown laø nhaèm ñaùnh ngaõ nieàm tin Cô ñoác, cho raèng Chuùa Jesus khoâng phaûi laø Ñöùc Chuùa Trôøi vì Ngaøi coù vôï laø baø Ma-ri Ma-ñô-len, vaø doøng doõi cuûa Ngaøi seõ keá tuïc söï nghieäp cuûa Ngaøi thay vì caùc söù ñoà. Laäp luaän naøy hoaøn toaøn bò suïp ñoå vì khoâng coù moät baèng chöùng lòch söû xaùc thöïc naøo caû. Qua caùc saùch phuùc aâm mang tính chaát Trí hueä phaùi, chuùng ta thaáy ñöôïc nhöõng bieán chuyeån xung ñoät trong tö töôûng thaàn hoïc thôøi baáy giôø, trong ñoù taø giaùo tìm caùch khaùng cöï vaø laán löôùt chaùnh giaùo hoøng thay ñoåi ñeán caû caáu truùc laõnh ñaïo cuûa Hoäi Thaùnh. Caùc saùch phuùc aâm mang tính chaát Trí hueä phaùi luoân luoân tìm caùch ñeà cao vai troø phuï nöõ vaø cho thaáy coù söï xung ñoät maïnh meõ giöõa caùc söù ñoà chaùnh hieäu vaø nhoùm nöõ giôùi ñoøi bình quyeàn laõnh ñaïo trong Hoäi Thaùnh, maø nhaân vaät Ma-ri Ma-ñô-len thöôøng ñöôïc daøn döïng nhö laø vôï cuûa Chuùa Jesus, vôùi taát caû uy quyeàn ruùt ra töø tö töôûng cuûa caùi goïi laø Doøng doõi thaùnh (the Holy Grail). Moät laàn nöõa, Dan Brown ñaõ söû duïng nhöõng taùc phaåm phuùc aâm naøy nhö laø phöông tieän ñeå nhaèm coå vuõ cho xu höôùng cuûa thôøi kyø ñöông ñaïi, ñeà cao vai troø laõnh ñaïo trong Hoäi Thaùnh cuûa phaùi nöõ, choáng traû laïi thaåm quyeàn cuûa giaùo hoäi ñaõ ñöôïc caùc söù ñoà chuaån nhaän töø ngaøn xöa. Coù theå noùi, moät laàn nöõa trong lòch söû cuûa Hoäi Thaùnh, söï xuaát hieän cuûa Dan Brown laø hieän thaân cuûa con quaùi vaät ñaõ moät laàn laøm giaùo hoäi thaát ñieân baùt ñaûo vaø laøm cho nieàm tin chính thoáng ñaõ moät laàn bò lay chuyeån taän goác reã cuûa noù. Ñoù laø chaân töôùng thaät cuûa con ngöôøi Dan Brown. Ngaøy nay, chuùng ta caàn phaûi raát caån thaän vì neáu khoâng, hoaëc voâ tình hay höõu yù, chuùng ta seõ böôùc vaøo trong con ñöôøng moøn cuûa nhoùm phuùc aâm Trí hueä phaùi hoài naøo khoâng hay, vaø baèng caùch naøy hay caùch khaùc, chuùng ta coù theå trôû thaønh coâng cuï ñeå cho ma quyû lôïi duïng gioáng nhö noù ñaõ töøng söû duïng Dan Brown.
Vaán ñeà #2: Qua nhöõng nhaân vaät trong taùc phaåm The Da Vinci Code, Dan Brown cho raèng nhöõng ñieàu bí maät vaø doái traù do Giaùo hoäi thöïc hieän ñöôïc truyeàn qua nguoàn taøi lieäu keùm tin caäy nhaát ñoù laø Kinh Thaùnh Taân Öôùc. Moät nhaân vaät trong taùc phaåm cuûa Dan Brown laø söû gia ngöôøi Anh Leigh Teabing, ñaõ cho raèng coù ñeán 80 saùch Phuùc Aâm ñöôïc xem xeùt khi hình thaønh Kinh Thaùnh Taân Öôùc. Nhöng Hoaøng ñeá Constantine chæ choïn voûn veïn coù boán saùch Phuùc Aâm ñoù laø Ma-thi-ô, Maùc, Lu-ca, vaø Giaêng maø thoâi. Chính Hoaøng ñeá ñaõ loaïi boû nhöõng saùch phuùc aâm chöùa ñöïng vaø moâ taû nhaân taùnh cuûa Chuùa Jesus (Christ’s human traits) vaø ñeà cao nhöõng saùch Phuùc AÂm chöùa ñöïng nhöõng chi tieát bieán Chuùa Jesus trôû neân gioáng nhö Ñöùc Chuùa Trôøi (godlikeness). Teabing keát luaän raèng Caùc Cuoän Bieån Cheát (the Dead Sea Scrolls) vaø caùc baûn vaên chöùa ñöïng maøu saéc Trí hueä phaùi (Gnostic manuscripts), ñöôïc tìm thaáy taïi laøng Nag Hammadi beân Ai-caäp, laø nhöõng taøi lieäu cuûa Cô-ñoác giaùo thôøi kyø ñaàu tieân vaø chuùng coù tröôùc boán saùch Phuùc Aâm trong Taân Öôùc Cô ñoác giaùo coù ngaøy nay.
Maëc daàu Dan Brown khoâng ñeà caäp ñeán trong taùc phaåm The Da Vinci Code, nhöng coù leõ oâng döïa vaøo söï kieän Athanasius vaøo naêm 367 SC, ngöôøi ñaàu tieân ñaõ lieät keâ 27 saùch trong Kinh Thaùnh Taân Öôùc nhö chuùng ta coù ngaøy nay. Tuy nhieân, vaøo thôøi ñieåm treân khoâng coù ñeà caäp ñeán nhöõng saùch vaãn coøn trong voøng tranh caõi maõi cho ñeán theá kyû thöù 3 vaø thöù 4, chaúng haïn nhö: caùc saùch Khaûi Huyeàn, II Phi-e-rô, Giu-ñe, II vaø III Giaêng, trong ñoù khoâng coù boán saùch Phuùc Aâm. Theo caùc hoïc giaû chuyeân veà kinh ñieån (canon) cuûa Kinh Thaùnh thì caùc baûn vaên vaø taøi lieäu cuûa caùc nhaø laõnh ñaïo Hoäi Thaùnh thôøi kyø ban ñaàu cho chuùng ta thaáy coù moät söï ñoàng yù trong vieäc coâng nhaän boán saùch Phuùc Aâm (Tin Laønh) vaø caùc thö tín cuûa Phao-loâ nhö laø nhöõng saùch chuaån möïc vaø coù thaåm quyeàn ñeå ñöôïc naèm trong Kinh Thaùnh Cô ñoác giaùo (Christian Scripture) nhö chuùng ta coù ngaøy nay. Ñaây laø keát quaû cuûa moät tieán trình phaân tích vaø choïn loïc kyõ löôõng töø trong caùc baûn vaên hieän höõu, vaø vieäc naøy ñaõ ñöôïc thöïc hieän vaøo theá kyû thöù 2 SC, tröôùc thôøi cuûa hoaøng ñeá Constantine khaù laâu. Maëc daàu ñaõ coù moät baûng danh saùch khoâng chính thöùc cuûa caùc saùch ñaõ ñöôïc coâng nhaän baét ñaàu luaân löu trong caùc hoäi thaùnh vaøo cuoái theá kyû thöù 2 SC, nhöng maõi cho ñeán naêm 405 SC, nghóa laø khaù laâu keå töø thôøi cuûa hoaøng ñeá Constantine, thì môùi coù moät quyeát ñònh chính thöùc coâng nhaän kinh ñieån cuûa Cô ñoác giaùo. Nhö vaäy thì hoaøng ñeá Constantine khoâng dính daùng gì ñeán vieäc hình thaønh kinh ñieån Taân Öôùc noùi chung vaø vieäc coâng nhaän boán saùch Phuùc AÂm noùi rieâng. Coù theå noùi, treân phöông dieän söï kieän lòch söû, khi cho raèng caùc saùch Phuùc Aâm nhö laø baèng chöùng cuûa tö töôûng thaàn hoïc chaùnh thoáng thuoäc theá kyû thöù 4 trong khoaûng thôøi gian cuûa hoaøng ñeá Constantine vaø Giaùo hoäi nghò taïi Nicea naêm 325 SC, ñoù laø moät ñieàu sai laàm voâ cuøng nghieâm troïng cuûa moät nhaø vieát vaø phaân tích lòch söû.
Coù nhieàu baèng chöùng cho thaáy boán saùch Phuùc Aâm ñaõ ñöôïc coâng nhaän töø tröôùc thôøi cuûa hoaøng ñeá Constantine: (a) Trong taùc phaåm Against Heresies 3.11.8, Giaùo phuï Irenaeus moâ taû nhu caàu caàn phaûi coù boán saùch Phuùc Aâm gioáng nhö theá giôùi coù boán khu vöïc (four zones) vaø boán höôùng gioù thoåi (four winds); (b) Titan noå löïc keát hôïp caùc saùch Phuùc Aâm thaønh moät caâu chuyeän lieân tuïc vaøo naêm 170 SC trong taùc phaåm Diatessaron cuûa oâng. Tuy nhieân, noã löïc naøy ñaõ bò thaát baïi vì treân moät phöông dieän, coá gaéng keå laïi caâu chuyeän cuûa Chuùa Jesus döôùi hình thöùc moät caâu chuyeän lieân tuïc nghe coù veû hôïp lyù. Treân phöông dieän khaùc, boán saùch Phuùc Aâm ñaõ ñöôïc hình thaønh quaù chuaån möïc vaø chaët cheõ vaøo cuoái theá kyû thöù 2 vôùi muïc ñích trình baøy Phuùc Aâm caùch höõu hieäu hôn, maø laïi bò thay ñoåi baèng caùch keát hôïp thaønh moät caâu chuyeän lieân tuïc; (c) Trong taùc phaåm cuûa Origen, First Homily to Luke, vaøo ñaàu theá kyû thöù 3 cho thaáy caùc saùch phuùc aâm nhö The Gospel of Thomas khoâng ñöôïc pheùp duøng trong caùc hoäi thaùnh vì chuùng khoâng ñöôïc xem laø hoäi ñuû thaåm quyeàn thuoäc linh; (d) Trong taùc phaåm cuûa mình laø First Apology 66:3, nhaø bieän giaùo noåi tieáng cuûa giaùo hoäi Justin Martyr ñaõ ñeà caäp vaø giaûi thích taïi sao caùc saùch Phuùc Aâm coù thaåm quyeàn raát cao. OÂng goïi caùc saùch Phuùc Aâm laø “kyù söï” (the memoirs) cuûa caùc söù ñoà, chöùa ñöïng nhöõng lôøi chöùng xaùc thöïc vaø huøng hoàn cuûa hoï veà cuoäc ñôøi vaø chöùc vuï cuûa Chuùa Jesus. Chính vì caùc saùch Phuùc Aâm mang goác reã töø caùc söù ñoà neân khieán cho chuùng ñöôïc coâng nhaän laø nguoàn taøi lieäu ñoäc nhaát voâ nhò veà cuoäc ñôøi vaø chöùc vuï cuûa Chuùa Jesus.
Dan Brown hoaøn toaøn phoùng ñaïi khi noùi coù ñeán 80 saùch phuùc aâm trong thôøi kyø ñaàu tieân cuûa Hoäi Thaùnh Cô ñoác. Kyø thaät, trong caùc theá kyû ñaàu, chæ coù khoaûng treân döôùi 30 taùc phaåm ñöôïc goïi laø caùc saùch phuùc aâm maø thoâi. Ña soá trong caùc taùc phaåm nhaán maïnh thaùi quaù ñeán khía caïnh thaàn taùnh cuûa Chuùa Jesus vaø cho raèng Ngaøi khoâng theå laø con ngöôøi ñöôïc vì thaàn linh khoâng theå troän laãn vôùi xaùc thòt. Ngöôïc laïi, khoâng coù baèng chöùng naøo cho thaáy caùc saùch phuùc aâm ngoaøi boán saùch Phuùc Aâm ñeà caäp ñeán nhaân taùnh cuûa Chuùa Jesus. Ñieàu naøy thaáy roõ trong hai taùc phaåm mang ñaäm tính chaát Trí hueä phaùi laø Apocalypse of Peter 81:4-24 vaø Second Treatise of the Great Seth 56:6-19. Maëc daàu khoâng ñeà caäp ñeán caùch roõ raøng, chính Dan Brown ñaõ chòu aûnh höôûng cuûa hai taùc phaåm naøy trong vieäc trình baøy quan ñieåm cuûa oâng. Nhöõng taùc phaåm ñaïi loaïi nhö theá khoâng ñöôïc giaùo hoäi coâng nhaän vì thaàn hoïc cuûa chuùng khaù khaùc bieät so vôùi thaàn hoïc caùc saùch Phuùc Aâm trong nhöõng khía caïnh nhö sau: coâng cuoäc saùng taïo cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi, thaân vò cuûa Chuùa Jesus, coâng vieäc cuûa Chuùa Jesus, vaø söï cöùu roãi. Darrell Bock ñaõ ñuùc keát taát caû nhöõng söï khaùc bieät naøy trong taùc phaåm mang teân The Missing Gospels (Caùc Saùch Phuùc AÂm Bò Thaát Laïc).[4] Coù moät ñieàu raát lyù thuù caàn noùi ñeán ôû ñaây, ñoù laø khoâng baèng chöùng naøo roõ raøng hôn trong taùc phaåm The Gospel of Thomas 77 ñeà caäp Chuùa Jesus laø “Ñaáng Moïi Söï trong moïi söï” (“He is the All”); nghóa laø, Chuùa Jesus laø Ñaáng voâ sôû baát taïi (omnipresent). Nhö theá, tö töôûng “Ñaáng Christ Hoïc töø treân” (high Christology) ñöôïc ñeà caäp ñeán trong moät taùc phaåm ñaùng lyù ra ñeà caäp ñeán khía caïnh nhaân taùnh cuûa Ngaøi.
Caùc saùch phuùc aâm mang tính chaát Trí hueä phaùi (gnostic gospels) moâ taû Chuùa Jesus laø moät con ngöôøi thaàn linh, khoâng phaûi laø ngöôøi thaät söï cho neân Ngaøi khoâng theå naøo coù theå bò ñoùng ñinh. Trong khi Caùc Cuoän Bieån Cheát (Dead Sea Scrolls) laø nhöõng baûn vaên haàu heát vieát baèng tieáng Hi-baù-lai (Hebrew) vaø A-ram (Aramaic), coù moät soá maûnh vieát baèng tieáng Hy-laïp (Greek), bao goàm moät soá baûn sao saùch trong Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc vaø moät phaàn naøo ñoù cuûa Thöù Kinh (Apocrypha) vaø Nguïy Kinh Cöïu Öôùc (Old Testament Pseudepigrapha), ñöôïc khaùm phaù trong nhöõng hang gaàn phía Taây Baéc cuûa vuøng Bieån Cheát vaøo nhöõng thaäp nieân 1940. Nhieàu hoïc giaû tin raèng nhöõng baûn vaên vaø baûn sao cheùp naøy ñöôïc thu thaäp vaø hình thaønh bôûi tröôøng phaùi Essenes, laø nhoùm ngöôøi Do thaùi soáng trong tu vieän thuoäc khu vöïc teân laø Khirbet Qumran trong khoaûng thôøi gian giöõa theá kyû thöù 2 TC vaø theá kyû thöù 1 SC. Nhö vaäy, Caùc Cuoän Bieån Cheát hoaøn toaøn mang tính chaát lai theá (eschatological) cuûa ngöôøi Do thaùi, trong ñoù khoâng tìm thaáy baát cöù baûn vaên naøo lieân quan ñeán Cô ñoác giaùo. Do ñoù, ñieàu hoïc giaû ngöôøi Anh Teabing trong taùc phaåm The Da Vinci Code noùi veà Caùc Cuoän Bieån Cheát chöùa ñöïng nhöõng chi tieát veà Chuùa Jesus laø hoaøn toaøn sai söï thaät vaø khoâng coù baèng chöùng lòch söû roõ raøng.
Vaán ñeà #3: Dan Brown cho raèng yeáu toá thaàn taùnh (deity) cuûa Chuùa Jesus chính laø saûn phaåm cuûa Giaùo Hoäi Nghò taïi Nicea (The Council of Nicea) naêm 325 SC.
Theo lòch söû thaàn hoïc cho chuùng ta bieát raát roõ raèng söï ra ñôøi cuûa Hoäi Nghò taïi Nicea naêm 325 SC vôùi muïc ñích nhaèm giaûi quyeát söï tranh chaáp veà quan ñieåm thaàn hoïc cuûa Arius (Arianism), tröôûng laõo thuoäc Giaùo phaän A-leùc-xan-ñô (Alexandrian presbyter) vaø cuõng laø thaàn hoïc gia thuoäc theá kyû thöù 4 SC. OÂng cho raèng Chuùa Jesus laø Con Ñöùc Chuùa Trôøi theo caùi nghóa do Ñöùc Chuùa Trôøi döïng neân chöù khoâng phaûi laø coù töø tröôùc ñôøi ñôøi, khoâng phaûi laø Ñöùc Chuùa Trôøi. Ñieåm troïng taâm trong söï hieåu bieát cuûa Arius veà Chuùa Jesus laø tính chaát sieâu vieät vaø tuyeät ñoái ñoäc nhaát voâ nhò cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Ngaøi laø coäi nguoàn duy nhaát cuûa moïi söï, söï hieän höõu duy nhaát khoâng do ai taïo ra trong toaøn coõi vuõ truï. Chæ moät mình Ngaøi chan chöùa nhöõng myõ ñöùc (attributes) cuûa thaàn taùnh (deity). Ngoaøi ra, Ñöùc Chuùa Trôøi cuõng khoâng theå chia sôùt baûn theå (essence) vaø höõu theå (being) cuûa Ngaøi cho baát cöù ai khaùc. Neáu Ñöùc Chuùa Trôøi coù theå chuyeån taûi moät ñieàu naøo ñoù trong baûn theå cuûa mình cho baát cöù höõu theå naøo khaùc, thì Ngaøi coù theå bò phaân chia vaø coù khuynh höôùng thay ñoåi, vaø khi ñoù Ngaøi khoâng coøn laø Ñöùc Chuùa Trôøi nöõa. Coù theå noùi, tö töôûng cuûa Arius xuaát hieän trong moät giai ñoaïn raát ñaëc bieät cuûa neàn thaàn hoïc cuûa giaùo hoäi, coù moät heä thoáng töông ñoái hoaøn chænh hôn Ebionism, taïo nguy cô ñe doïa neàn thaàn hoïc chaùnh thoáng, vaø coù theå trôû thaønh tö töôûng thaàn hoïc chính thöùc cuûa giaùo hoäi, gaây söï xaùo troän khaù lôùn trong voøng caùc thaàn hoïc gia vaø giaùo hoäi luùc baáy giôø. Vì vaäy, ñeå coù theå mang laïi söï hieäp nhaát vaø bình an cho giaùo hoäi, Hoaøng ñeá Constantine ñaõ trieäu taäp Giaùo hoäi nghò taïi Nicea, bao goàm khoaûng 316 giaùm muïc, ñeå giaûi quyeát vaán ñeà tranh luaän thaàn hoïc naøy. Cuoái cuøng, Giaùo hoäi nghò ñaõ boû phieáu kín. Ban ñaàu coù 17 phieáu phuû nhaän Chuùa Jesus laø Con Ñôøi Ñôøi cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Nhöng vì Constantine ñe doïa seõ löu ñaøy nhöõng ai choáng ñoái, thì soá phieáu choáng xuoáng chæ coøn coù 2 phieáu. Sau ñoù, hoäi nghò ñaõ hoï ñaõ cho ra moät baøi tín ñieàu maø ngaøy nay chuùng ta thöôøng goïi laø Baøi Tín Ñieàu Nicea (Nicene Creed). Trong ñoù, coù phaàn xaùc quyeát raèng Chuùa Jesus chính laø Ñöùc Chuùa Trôøi.
Vì vaäy, Giaùo hoäi nghò taïi Nicea khoâng phaûi laø cô hoäi ñeå giaùo hoäi “taïo neân” hay “thieát laäp” thaàn taùnh Chuùa Jesus nhö Dan Brown ñaõ noùi, nhöng ñeå xaùc nhaän quan ñieåm thaàn taùnh Chuùa Jesus ñaõ coù töø tröôùc trong thuôû ban ñaàu cuûa Hoäi Thaùnh. Nieàm tin vaøo thaàn taùnh cuûa Chuùa Jesus phaûn aùnh raát roõ trong caùc saùch Phuùc AÂm (Maùc 14:62-65; Giaêng 1:1-18), caùc thö tín cuûa söù ñoà Phao-loâ (I Coârinhtoâ 8:5-6; Philíp 2:9-11), thö Heâbôrô (1:3), vaø saùch Khaûi huyeàn (1:1-7; ñoaïn 4-5). Nieàm tin veà moät Chuùa Jesus cuûa lòch söû (historical Jesus) tìm thaáy trong caùc saùch Tin Laønh ñaõ trôû thaønh nieàm tin veà Ñaáng Christ trong khoái oùc vaø con tim cuûa heát thaûy con daân Chuùa trong thôøi kyø Hoäi Thaùnh ñaàu tieân vaø traûi qua caùc thôøi ñaïi. Thaàn taùnh cuûa Chuùa Jesus khoâng phaûi laø saûn phaåm cuûa quyeát ñònh thuoäc theá kyû thöù 4 SC nhö Dan Brown noùi. Nieàm tin naøy coù goác reã töø trong chính thaân vò vaø chöùc vuï cuûa Chuùa Jesus. Trong baøi thuyeát giaûng veà Caùc Giaùo Lyù cuûa Cô Ñoác Giaùo trong Thôøi Kyø Ñaàu Tieân (Early Christian Doctrines) taïi Oxford University (UK), giaùo sö J. N. D. Kelly ñaõ xaùc quyeát raèng nieàm tin Chuùa Jesus vöøa laø Ñöùc Chuùa Trôøi, vöøa laø ngöôøi chaúng nhöõng laø nieàm tin mang tính chaát cuûa Hoäi Thaùnh ñaàu tieân maø thoâi nhöng coøn mang tính chaát hoaøn vuõ (universal) nöõa, vaø nieàm tin ñoù ñaõ toàn taïi trong nhöõng theá kyû tröôùc khi Giaùo hoäi nghò taïi Nicea ra ñôøi vaøo naêm 325 SC.
Ñieàu ñaùng buoàn cho Dan Brown aáy laø maëc daàu oâng töï nhaän mình laø moät tín höõu Cô ñoác nhöng oâng chæ bieát veà moät nhaân vaät Jesus (historical Jesus) cuûa lòch söû maø khoâng heà coù moái lieân heä gì vôùi Ñaáng Christ cuûa Hoäi Thaùnh ñaàu tieân vaø traûi qua caùc thôøi ñaïi. Chính vì theá Dan Brown vaãn coù caùi nhìn thaät sai laàm vaø deã daøng bò bao nhieâu thöù ñaïo sai laïc cuûa quyû döõ löøa doái mình. Öôùc chi Dan Brown coù kinh nghieäm nhö ñieàu söù ñoà Phao-loâ ghi laïi trong II Coâ-rinh-toâ 5:16: “Bôûi ñoù, töø raøy veà sau, chuùng toâi khoâng theo xaùc thòt maø nhaän bieát ai nöõa; vaø, daãu chuùng toâi töøng theo xaùc thòt maø nhaän bieát Ñaáng Christ, song cuõng chaúng coøn nhaän bieát Ngaøi caùch aáy ñaâu.” Chính caùc söù ñoà vaø Phao-loâ laø nhöõng ngöôøi coù kinh nghieäm caùch roõ raøng veà Chuùa Jesus laø Ñaáng Christ, cho neân hoï ñaõ baèng loøng soáng cheát cho nieàm tin cuûa mình. Traûi qua caùc thôøi ñaïi, bieát bao nhieâu trieäu ngöôøi ñaõ baèng loøng cheát cho nieàm tin naøy. C. S. Lewis ñaõ töøng noùi ngöôøi ta coù theå mong muoán trôû thaønh keû tuaän ñaïo cho moät nieàm tin doái giaû neáu hoï laø nhöõng keû ngaây ngoâ bò löøa doái, nhöng raát ít ngöôøi baèng loøng cheát cho nhöõng gì hoï bieát ñoù laø ñieàu giaû doái. Dan Brown caàn coù kinh nghieäm gaëp Chuùa thaät söï caùch caù nhaân nhö Phao-loâ ñeå roài caùi nhìn cuûa oâng veà Chuùa Jesus seõ hoaøn toaøn thay ñoåi theo moät chieàu höôùng ñuùng ñaén vaø thaùnh thieän.
Vaán ñeà #4: Dan Brown noùi raèng chính taùc phaåm tieäc ly cuûa Leonardo Da Vinci cho thaáy ngöôøi ngoài beân phaûi cuûa Chuùa Jesus chính laø Ma-ri Ma-ñô-len, khoâng phaûi söù ñoà Giaêng nhö laâu nay ngöôøi ta thöôøng nghó.
Dan Brown döïa vaøo vieäc cho raèng Leonardo Da Vinci ñaõ veõ ra böùc tranh Böõa Tieäc Ly (The Last Supper) maø ngöôøi ngoài beân caïnh Ngaøi laø Ma-ri Ma-ñô-len thay vì söù ñoà Giaêng. Ñaây laø loái laäp luaän vöøa buoàn cöôøi vöøa treû con vì khoâng ai laáy söï kieän trong hieän taïi ñeå quyeát ñoaùn yù nghóa cuûa söï kieän trong quaù khöù. Khi laøm ñieàu ñoù laø chuùng ta ñi ngöôïc doøng lòch söû cuûa con ngöôøi. Khoâng theå naøo laáy ñieàu hieän taïi ñeå giaûi thích vaø chöùng minh cho ñieàu quaù khöù vì Leonardo Da Vinci ñaõ döïa vaøo Kinh Thaùnh ñeå veõ, vaø ñieàu oâng hieåu khoâng theå quyeát ñònh yù nghóa cuûa Kinh Thaùnh.
Moät nhaø lòch söû veà ngheä thuaät cho Darrell Bock, Giaùo sö khaûo cöùu thuoäc Ñaïi Chuûng Vieän Thaàn Hoïc Dallas (Dallas Theological Seminary, TX) bieát raèng Leonardo da Vinci chaúng bao giôø coù yù ñònh veõ baø Ma-ri Ma-ñô-len ngoài beân caïnh Chuùa Jesus. Neáu giaû söû coù ñi chaêng nöõa thì oâng seõ veõ baø ngoài döôùi chaân cuûa Ngaøi, thay vì ngoài ñoàng baøn vôùi Ngaøi vaø caùc söù ñoà! Trong moät baøi thuyeát giaûng veà lòch söû chuyeân veà ngheä thuaät taïi Georgia Museum of Art thuoäc University of Georgia vaøo thaùng 1/2004, caùc hoïc giaû cho bieát raèng Dan Brown ñaõ laáy nhaàm moät böùc tranh naøo ñoù vaø töôûng raèng cuûa Leonardo da Vinci! Hôn theá nöõa, Dan Brown laáy teân The Da Vinci Code ñeå ñaët cho taùc phaåm cuûa mình vì töôûng raèng teân taùc giaû cuûa taùc phaåm Böõa Tieäc Ly laø Leonardo da Vinci. Thaät ra, teân thaät cuûa Leonardo khoâng phaûi laø Leonardo da Vinci. Khi sinh ra, taùc giaû cuûa kieät taùc böõa tieäc ly naøy ñöôïc ñaët teân laø Leonardo maø thoâi, khoâng coù hoï (surname). Ngöôøi ta goïi oâng laø Leonardo di ser Piero da Vinci, coù nghóa laø Leonardo, con trai cuûa Piero thuoäc thaønh phoá Vinci. Nhö vaäy, ngay caû trong caùi teân cuûa taùc giaû böùc hoïa noåi tieáng maø Dan Brown cuõng khoâng naém vöõng toâng tích cuûa noù, thì laøm sao oâng coù theå hieåu roõ nhöõng vieäc khaùc lôùn lao vaø thaâm saâu hôn nhö nhöõng vaán ñeà lòch söû vaø thaàn hoïc.
Hình aûnh cuûa Ma-ri Ma-ñô-len ñaõ xuaát hieän nhieàu laàn döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau trong suoát doøng lòch söû cuûa giaùo hoäi Cô ñoác giaùo. Tö töôûng cho raèng Mary Ma-ñô-len laø moät “söù ñoà cuûa caùc söù ñoà” (“an apostle of the apostles”) ñaõ ñöôïc Dan Brown trích daãn caùch sai laàm töø trong saùch giaûi nghóa Song of Songs cuûa Giaùo phuï Hippolytus (ca. 170-236 SC). Cuïm töø “söù ñoà cuûa caùc söù ñoà” khoâng xuaát phaùt töø Hippolytus. Theo lòch söû cho bieát danh hieäu “söù ñoà cuûa caùc söù ñoà” xuaát hieän sôùm nhaát vaøo theá kyû thöù 9 SC, khoâng phaûi theá kyû thöù 4 SC nhö Dan Brown ñaõ noùi. Hippolytus coù ñeà caäp ñeán Ma-ri Ma-ñô-len nhö laø moät nöõ söù ñoà (a female apostle). Khi ñeà caäp ñeán danh hieäu naøy cuûa Ma-ri, Hippolytus khoâng coù yù muoán noùi chöùc vuï baø naém giöõ. Nhöng oâng duøng danh hieäu naøy ñeå chæ veà taát caû nhöõng ngöôøi ñaøn baø muïc kích Chuùa Jesus phuïc sinh vaø töôøng thuaät laïi söï phuïc sinh cuûa Ngaøi cho caùc söù ñoà. Nhö vaäy, trong yù nghóa naøy, taát caû caùc ngöôøi ñaøn baø chöùng kieán Chuùa Jesus phuïc sinh cuõng laø “söù ñoà,” khoâng chæ rieâng Ma-ri Ma-ñô-len. Trong thôøi kyø Hoäi Thaùnh ñaàu tieân, danh hieäu “söù ñoà” (apostle) ñöôïc duøng ñeå chæ veà vai troø laõnh ñaïo chính thöùc trong Hoäi Thaùnh, nhö tröôøng hôïp cuûa 12 söù ñoà, vaø cuûa Ba-na-ba vaø Phao-loâ (Coâng vuï 14:14; Roâ-ma 1:1). Ngoaøi ra, danh hieäu naøy coøn ñöôïc duøng ñeå chæ veà nhöõng ngöôøi ñöôïc uûy thaùc moät söù meänh hay söù vuï ñeå ñaïi dieän cho ngöôøi sai phaùi mình, nhö caùc nhaø truyeàn giaûng Phuùc Aâm, nhaø thaønh laäp Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi (Roâ-ma 16:7).
Traûi qua caùc thôøi ñaïi, hình aûnh cuûa Ma-ri thay ñoåi trong taâm trí cuûa caùc tín höõu (believers), söû gia (historians), vaø ngheä nhaân (artists) phaûn aûnh taâm khí (temper) cuûa töøng thôøi kyø, ñeán noãi khoù coù theå cho chuùng ta khoâi phuïc laïi hình aûnh thaät cuûa moät Ma-ri Ma-ñô-len cuûa lòch söû töø ñoáng buøi nhuøi cuûa môù huyeàn thoaïi. Tuy nhieân, lai lòch cuûa Ma-ri trong caùc saùch Phuùc Aâm ñaõ cung caáp cho chuùng ta vaøi tia saùng chieáu roïi vaøo nhöõng vaán ñeà then choát, töø vai troø laø moät ngöôøi nöõ trong Do-thaùi giaùo thuoäc theá kyû thöù nhaát cho ñeán baûn chaát chöùc vuï cuûa Chuùa Jesus treân ñaát, vaø cho ñeán söï hình thaønh cuûa Cô ñoác giaùo töø thuôû ban ñaàu. Hieåu ñöôïc moái lieân heä giöõa baø Ma-ri vôùi Chuùa Jesus vaø vôùi toân giaùo ra ñôøi mang teân cuûa Ngaøi seõ heù môû cho chuùng ta veà baûn chaát thaät cuûa ñöùc tin, cuõng nhö söï caêng thaúng giöõa quyeàn löïc vaø tính duïc ñaõ ñònh hình neân noù.
Taïi sao hình aûnh cuûa Ma-ri Ma-ñô-len moät laàn nöõa ñöôïc neâu leân trong taùc phaåm The Da Vinci Code? Ñeå tìm caâu traû lôøi cho caâu hoûi naøy, chuùng ta caàn ñi ngöôïc doøng lòch söû ñeå tìm hieåu veà con ngöôøi cuûa Ma-ri- Ma-ñô-len. Ma-ri luoân luoân xuaát hieän laø moät phuï nöõ vôùi caùi veû chaúng coù gì laø töï nhieân hay thoaûi maùi caû (an inconvenient woman). Phuï nöõ laø thaønh phaàn luoân bò xem chaúng coù giaù trò trong theá giôùi Hy-La (Graeco-Roman) ngaøy xöa. Kinh Thaùnh Taân Öôùc cho chuùng ta bieát coù nhöõng ngöôøi ñaøn baø ñi theo Chuùa Jesus vaø hoï ñoùng vai troø quan troïng trong vieäc cung caáp nhu caàu cho ñoaøn truyeàn giaùo cuûa Ngaøi. Tuy nhieân, caâu hoûi ñöôïc ñaët ra laø hoï coù gia ñình khoâng? Tieàn baïc ôû ñaâu ñeå hoï coù theå cung caáp cho ñoaøn truyeàn giaùo? Caùc saùch Phuùc Aâm hoaøn toaøn im laëng veà vieäc naøy. Trong soá nhöõng ngöôøi ñaøn baø theo Chuùa Jesus coù Ma-ri Ma-ñô-len. Chaúng bao giôø Kinh Thaùnh heù môû cho chuùng ta bieát choàng baø laø ai? Hay laø baø chöa bao giôø laäp gia ñình? Ñieàu chuùng ta bieát chaéc ñoù laø baø ñaõ ñöôïc Chuùa Jesus cöùu ra khoûi cuoäc ñôøi ñen toái cuûa baûy quyû döõ (Maùc 16:9). Theo The Gnostic Dialogue of the Savior, Ma-ri Ma-ñô-len ñöôïc moâ taû laø ngöôøi phuï nöõ “bieát heát taát caû moïi söï.” Coøn trong The Gospel of Mary thì khoâng chæ cho thaáy moät Ma-ri raát maïnh meõ vaø yù chí kieân cöôøng maø thoâi, nhöng coøn laø moät ngöôøi coù yù töôûng raát caáp tieán trong vaán ñeà tình duïc (sex). Trong khi Ma-ri ñöôïc goïi laø “moân ñoà Chuùa yeâu hôn taát caû caùc moân ñoà khaùc,” baø vaø Chuùa Jesus xem vaán ñeà tình duïc laø khoâng coøn “hôïp thôøi” vì noù seõ hoaøn toaøn tieâu bieán trong theá giôùi haàu ñeán.
Vaøo moät Chuùa Nhaät cuûa muøa Thu naêm 591 SC, trong moät baøi giaûng taïi Basilica San Clemente ôû Rome, sau khi phaân tích con ngöôøi cuûa Ma-ri Ma-ñô-len töø trong Kinh Thaùnh Taân Öôùc, ñaëc bieät laø chi tieát baø laø “ngöôøi ñaøn baø xaáu neát” voâ danh (the unnamed sinful woman) ñaõ xöùc daàu cho chaân Chuùa Jesus trong Lu-ca 17, Giaùo hoaøng Gregory the Great ñaõ ñöa ra moät keát luaän raát taùo baïo cho raèng baø laø moät keû “buoân höông baùn phaán” trong thôøi luùc baáy giôø! Nhöng raát tieác khoâng coù moät baèng chöùng lòch söû naøo choáng ñôõ cho laäp luaän naøy. Noù mang tính chaát hoaøn toaøn voõ ñoaùn. Vì trong theá kyû thöù nhaát, moät ngöôøi ñaøn baø chæ caàn noùi chuyeän vôùi moät ngöôøi nam naøo khaùc khoâng phaûi laø choàng mình, ñeàu bò gaùn cho danh hieäu laø “xaáu neát” ngay laäp töùc, khoâng caàn gì phaûi lieân quan ñeán vaán ñeà xaùc thòt. Giaùo hoaøng Gregory the Great ñaõ theâu deät neân hình aûnh cuûa moät Ma-ri “gaùi laøng chôi” nhö laø moät “caùi roi haønh xaùc” (whore) vì oâng bieát raèng nhöõng toâng ñoà trung tín caàn moät caâu chuyeän loaïi “eùp xaùc khoå tu” ñeå ñöôïc khích leä vaø nung ñoát trong taâm can böôùc theo Chuùa. Giai ñoaïn ñaàu cuûa thôøi Trung Coå laø moät thôøi kyø ñaày xaùo troän trong xaõ hoäi – chieán tranh vaø bònh taät laøm ruùng ñoäng ñaát nöôùc vaø ñaåy bieát bao phuï nöõ cô cöïc ra ñöôøng ñeå laøm ngheà maõi daâm. Trong hoaøn caûnh nhö theá, giaùo hoäi cuûa Gregory caàn coù moät nhaân vaät töø trong voøng nhöõng ngöôøi thaân caän Chuùa Jesus ñem laïi caâu traû lôøi cho vaán naïn cuûa xaõ hoäi vôùi muïc ñích chöùng minh raèng Cô ñoác giaùo laø caâu giaûi ñaùp vaø loái thoaùt cho xaõ hoäi toäi aùc. Nhaân vaät huyeàn bí Ma-ri Ma-ñô-len trong caâu chuyeän Chuùa Jesus phuïc sanh cuõng ñuû ñeå cung öùng cho xaõ hoäi luùc baáy giôø. Theá laø, caùc giaùo phuï cuûa giaùo hoäi ñaõ ñaët Ma-ri Ma-ñô-len vaøo trong moät caùi choã maø chính baø chaúng laáy gì laøm thích thuù caû, neáu khoâng muoán noùi khoù chòu nöõa laø ñaøng khaùc.
Trong thôøi Christendom, nhaân vaät Ma-ri Ma-ñô-len xuaát hieän döôùi hình thöùc cuûa moät nhoùm mang tính chaát “toân giaùo” goïi laø Magdalene Cult. Phong traøo naøy caøn queùt qua caû Aâu-chaâu, töø Anh Quoác nôi Ma-ri ñöôïc xem nhö laø vò thaùnh cuûa nhöõng ngöôøi cuøi (lepers), cho ñeán Florence nôi nhöõng gaùi maõi daâm vaø thanh nieân ñua nhau trong ngaøy leã Magdalene Cult. Taïi Ñöùc, doøng caùc Baø Phöôùc Aên Naên Saùm Hoái cuûa Meï Ma-ñô-len Ôn Phöôùc (the Penitent Sisters of the Blessed Magdalene) daãn ñaàu trong vieäc caûi caùch loái soáng cuûa phuï nöõ; coøn taïi Taây Ban Nha, thanh nieân nhaûy muùa vôùi hình töôïng cuûa Ma-ri Ma-ñô-len khaép treân caùc ñöôøng phoá.
Ñaëc bieät ngöôøi daân Phaùp say meâ vôùi Ma-ri Ma-ñô-len ñeán noãi hoï bieán baø trôû thaønh cuûa ngöôøi Phaùp hoài naøo khoâng hay! Vaøo theá kyû thöù 13, moät tu só doøng Dominican ñaõ xuaát baûn taùc phaåm Huyeàn Thoaïi Vaøng (The Golden Legend), trong ñoù oâng tuyeân boá raèng sau khi Chuùa Jesus cheát, Ma-ri ñaõ troán thaønh Gieâ-ru-sa-lem chaïy ñeán truù nguï taïi xöù Gaul. Taïi ñoù, Ma-ri ñöôïc ngöôøi Phaùp baûo veä. Khoâng coù baèng chöùng lòch söû naøo uûng hoä söï kieän neâu treân, maø ñaây chæ laø oùc töôûng töôïng cuûa nhöõng nhaø thuaät chuyeän taïi Provence. Dan Brown ñaõ tuyeân boá raèng Ma-ri Ma-ñô-len ñaõ soáng 5 naêm taïi Provence, vaø ñaõ ñeå laïi veát tích trong caùc caâu chuyeän daân gian cuûa Phaùp thôøi Trung Coå.
Trong thôøi kyø Phuïc Höng (Renaissance), caùc ngheä nhaân ñaõ toâ ñieåm khaû naêng cuûa Ma-ri Ma-ñô-len. Baø ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng cuûa tính caùch nöõ tính ñaày troïn nhaát. Tröôøng phaùi ngheä thuaät Titian moâ taû Ma-ri Ma-ñô-len raát tuyeät vôøi; coøn tröôøng phaùi Donatello thì moâ taû Ma-ri troâng coù veû moûi meät vaø töï cheá. Baø khoâng phaûi laø maãu ngöôøi coù hình daùng yeåu ñieäu ngoài beân phaûi Chuùa Jesus trong böùc tranh Tieäc Ly nhö The Da Vinci Code mieâu taû. Caùc hoïc giaû ñeàu nhaän chaân ra hình aûnh cuûa söù ñoà Giaêng, ngöôøi coù moái lieân heä thaân thieát vôùi Chuùa Jesus coù leõ chính laø nhaân vaät naèm trong taâm trí cuûa Leonardo, khoâng phaûi cuûa Dan Brown.
Trong thôøi kyø Caùch Maïng Kyõ Ngheä (Industrial Revolution), Ma-ri Ma-ñô-len vaãn coøn giöõ ñöôïc phong caùch maïnh meõ giöõa moät xaõ hoäi traøn ngaäp naïn maõi daâm vaø bònh taät lan traøn. Caùc giaûng sö moät laàn nöõa söû duïng nhaân vaät Ma-ri Ma-ñô-len vôùi hy voïng ngaên chaën söï muïc röõa cuûa xaõ hoäi. Caùc ngheä nhaân theá kyû thöù 19 töø Wagner vaø Rilke cho ñeán Rodin ñaõ tìm thaáy nguoàn caûm höùng trong nhaân vaät Ma-ri. Hoï ñöa ra khaùm phaù vaø phaân tích khía caïnh tính duïc (sexuality) cuûa baø ôû moät möùc ñoä chieàu saâu ñaày môùi meû vaø thuù vò.
Theá kyû 20 ñaõ mang ñeán moät caùi nhìn khaùc veà con ngöôøi cuûa Ma-ri Ma-ñô-len: moät bieåu töôïng cuûa nöõ giôùi (feminist icon). Chính phong traøo ñoøi bình quyeàn cuûa nöõ giôùi vôùi nam giôùi ñaõ mang ñeán cho caùc söû gia thuoäc theá heä treû moät caùi nhìn veà con ngöôøi cuûa Ma-ri khaùc vôùi taát caû nhöõng gì ñaõ ñi qua tröôùc ñaây trong theá heä cha oâng cuûa hoï. Hoï cuøng nhau keùo ñeán goõ cöûa Toøa thaùnh Vatican, cho ñeán noãi naêm 1969 laàn ñaàu tieân Giaùo hoäi phaûi thöøa nhaän raèng khoâng neân hieåu Ma-ri Ma-ñô-len laø moät ngöôøi ñaøn baø toäi loãi (Lu-ca 17) nhö tröôùc ñaây. Keát quaû laø naêm 1988, Giaùo hoaøng John Paul II trong moät vaên kieän chính thöùc cuûa giaùo hoäi ñaõ goïi Ma-ri Ma-ñô-len laø “söù ñoà cho caùc söù ñoà” (apostle to the apostles)! Traûi qua nhieàu naêm, hình aûnh cuûa Ma-ri Ma-ñô-len cuõng vaãn gaén lieàn vôùi tình duïc. Naêm 1971, nhaïc phaåm “Jesus Christ Superstar” trình baøy Ma-ri laø moät coâ gaùi laøng chôi vôùi tö töôûng raát saâu saéc vaø coù moät thaân hình ñaày söùc quyeán ruõ. Hình aûnh Ma-ri Ma-ñô-len trong nhaïc phaåm naøy phaûn aûnh moät thôøi ñaïi quaù töï do veà tính duïc ñeán noãi Ma-ri khoâng coøn caûm thaáy khoù chòu vôùi theå xaùc cuûa mình khi ñi töø tay ngöôøi ñaøn oâng naøy sang ngöôøi ñaøn oâng khaùc. Ngöôïc laïi, Ma-ri ñaõ söû duïng naêng löïc tình duïc cuûa mình ñeå ñieàu khieån phaùi nam. Theá heä cuûa chuùng ta ngaøy nay cuõng gioáng nhö vaäy khi Dan Brown ñöa ra hình aûnh Ma-ri Ma-ñô-len trong taùc phaåm The Da Vinci Code vaø ñaõ gaây neân khaù nhieàu chaán ñoäng cho thôøi ñaïi hieän taïi.
Toùm laïi, coù theå noùi moät caùch khoâng heà nhaàm laãn, moät laàn nöõa nhaân vaät Ma-ri Ma-ñô-len ñöôïc laøm cho soáng laïi trong taùc phaåm The Da Vinci Code. Ñaây chính laø saûn phaåm cuûa tö töôûng haäu hieän ñaïi (post-mordernism), tieâu bieåu cho chuû nghóa nöõ quyeàn (feminism), vaø con ma cuûa chuû nghóa nhuïc duïc voâ luaân (immorality) moät laàn nöõa ngoi ñaàu daäy ñeå quaáy phaù nhöõng keû trung thaønh theo Chuùa Jesus. Noùi ra cho cuøng, taùc phaåm The Da Vinci Code cuõng chaúng coù gì laø môùi meû caû neáu chuùng ta hieåu roõ ñöôïc nhöõng bieán chuyeån trong vieäc trình baøy hình aûnh Ma-ri Ma-ñô-len traûi qua caùc thôøi ñaïi. Laàn naøy taùc phaåm khoâng ñöôïc Dan Brown söû duïng nhö baøi giaûng cuûa Giaùo hoaøng Gregory naêm 591 SC ñeå thöùc tænh con ngöôøi bieát töï ngaêm ñe chính mình ñeå thoaùt khoûi nanh vuoát cuûa loøng tham duïc. Ngöôïc laïi, noù coå xuùy vaø baøo chöõa cho loái soáng voâ luaân cuûa caùi thôøi ñaïi maø nhuïc duïc leân ngoâi vaø loaïi nieàm tin “töông ñoái” ñeå raø soaùt laïi nhöõng gì cha oâng mình ñaõ tin. Tuy nhieân, laø ngöôøi tin Chuùa Jesus, chuùng ta haõy xem quyeån saùch The Da Vinci Code nhö laø moät ngoïn roi Ñöùc Chuùa Trôøi muoán duøng ñeå thöùc tænh Hoäi Thaùnh cuûa Ngaøi ngoõ haàu cöùu chuùng ta khoûi moät ñaïi hoïa lôùn hôn sau naøy, ñoù laø söï huûy dieät ñôøi ñôøi trong hoûa nguïc.
Neáu chuùng ta cho raèng söï ra ñôøi cuûa taùc phaåm vaø phim mang töïa ñeà Söï Caùm Doã Cuoái Cuøng cuûa Chuùa Jesus Christ (The Last Temptation of Christ) laø moät traùi bom laøm ruùng ñoäng nieàm tin Cô ñoác giaùo, thì taùc phaåm vaø phim The Da Vinci Code laø moät quaû bom nguyeân töû gaây taùc haïi gaáp bao nhieâu laàn hôn, nhaèm laøm noå tung taän neàn taûng nieàm tin cuûa Cô ñoác giaùo. Vieäc laøm cuûa Dan Brown laø möu moâ cuûa ma quyû vaø xuaát phaùt töø ma quyû nhaèm muïc ñích huûy hoaïi nieàm tin Cô ñoác. Dan Brown baøy toû söï choáng ñoái, choáng laïi söï thoáng trò cuûa Giaùo hoäi Coâng giaùo caùch maïnh meõ vaø roõ reät trong taùc phaåm cuûa mình. Hay noùi caùch khaùc, Dan Brown söû duïng taùc phaåm naøy ñeå baøy toû tinh thaàn phaûn loaïn cuûa mình ñoái vôùi quyeàn löïc cuûa Giaùo hoäi qua vieäc ñaû phaù cô cheá Opus Dei, moät toå chöùc baûo thuû cuûa Coâng Giaùo La-maõ, nhö moät quyeàn löïc ñaøn aùp ñaõ töøng ñöôïc Giaùo hoaøng John Paul II moät thôøi nhieät lieät uûng hoä.
Ñieàu khieán chuùng ta phaûi töï hoûi ôû ñaây laø taïi sao Dan Brown tin vaø noùi nhö vaäy? Caâu traû lôøi ñôn giaûn laø vì Dan Brown chöa bao giôø coù kinh nghieäm gaëp Chuùa Jesus trong ñôøi soáng cuûa mình. Dan Brown töï nhaän mình laø moät tín ñoà Cô ñoác vaø coù leõ vì söï baát maõn naøo ñoù neân ñaõ haønh ñoäng nhö theá. Öôùc chi Dan Brown thaät söï gaëp Chuùa Jesus caùch caù nhaân thì chaúng bao giôø laøm moät vieäc ngoâng cuoàng nhö vaäy, ñaõ goùp phaàn ñöa Dan Brown ñi saâu vaøo caùc taàng cuûa ñòa nguïc. Dan Brown ñuùng laø loaïi tín höõu maø söù ñoà Phao-loâ noùi ñaõ “boäi ñaïo maø theo caùc thaàn löøa doái vaø ñaïo lyù cuûa quyû döõ!” Taùc phaåm The Da Vinci Code cuûa Dan Brown ñöôïc xem nhö moät taùc phaåm tieåu thuyeát tuyeät vôøi cho caâu laïc boä cuûa nöõ giôùi vaø ñöôïc ñaët ngang haøng vôùi caùc loaïi saùch baùo khieâu daâm döôùi hình thöùc toân giaùo (religious pornography) khoâng hôn khoâng keùm. Vì laø moät saûn phaåm chöùa ñaày tính chaát löøa doái vaø laø hieän thaân cuûa ñaïo lyù cuûa quyû döõ, roài ñaây taùc phaåm The Da Vinci Code chaéc chaén seõ khoâng coøn ñöôïc lieät vaøo haøng caùc saùch baùn chaïy nhö toâm töôi (best sellers) nöõa, ngöôøi ta seõ tìm thaáy noù trong caùc nhaø chöùa môù saùch cuõ, vaø roài aûnh höôûng cuûa noù daàn daø seõ tan bieán theo luoàng gioù thoåi cuûa thôøi gian. Nhöng ñöùc tin cuûa Cô ñoác giaùo vaø Hoäi Thaùnh cuûa Ngaøi chaéc chaén seõ coøn laïi ñôøi ñôøi! Ñieàu khieán cho Cô ñoác giaùo seõ tieáp tuïc soáng ñoäng vaø toàn taïi ñôøi ñôøi vì noù laø söï thaät vaø döïa treân söï thaät. Nhö Robert Speer töøng noùi: “Cô ñoác giaùo ñaõ soáng vì noù laø thaät ñoái vôùi söï thaät. Traûi qua bao theá kyû, Cô ñoác giaùo chaúng bao giôø coù theå soáng caùch naøo khaùc hôn ñöôïc. Vì vaäy, ngaøy hoâm nay Cô ñoác giaùo cuõng khoâng theå soáng caùch naøo khaùc” (“Christianity lived because it was true to the truth. Through all the centuries it has never been able to live otherwise. It cannot live otherwise today”).[5]
II. THAÙI ÑOÄ CUÛA CÔ ÑOÁC NHAÂN ÑOÁI VÔÙI SÖÏ KIEÄN THE DA VINCI CODE
Laø con caùi thaät cuûa Chuùa, ñöùng tröôùc söï kieän The Da Vinci Code chuùng ta phaûi coù thaùi ñoä nhö theá naøo? Söù ñoà Phao-loâ ñaõ ñöa ra cho Ti-moâ-theâ ngaøy xöa, vaø cho chuùng ta ngaøy nay moät soá nguyeân taéc soáng raát thieát thöïc ñöôïc ghi laïi trong I Tim 4:6-10, ngoõ haàu giuùp con daân Chuùa ñöùng vöõng trong moät hoaøn caûnh ñaày nhieãu nhöông vaø ñen toái nhö theá.
- Phôi baøy vieäc laøm cuûa caùc giaùo sö giaû vaø söï daïy doã sai laàm (c. 6a)
Trong caâu 6, söù ñoà Phao-loâ khuyeân giuïc Ti-moâ-theâ phaûi giaûi toû hay phôi baøy coâng vieäc cuûa ma quyû ra cho ngöôøi khaùc bieát ñöôïc möu keá cuûa noù laø gì ñeå coù theå traùnh. Thoâng thöôøng khi gaëp phaûi nhöõng vieäc nhö theá naøy thì chuùng ta boû qua hay traùnh neù, khoâng ñoái ñaàu vôùi noù. Muoán phôi baøy chuùng thì chuùng ta phaûi coù moät söï hieåu bieát vaø söùc maïnh thuoäc linh ñeå coù theå giaûi baøy roõ raøng. Ñoäng töø “giaûi toû” ôû ñaây coøn mang moät yù nghóa raát ñaëc bieät laø “lieàu mình ñeå laøm moät vieäc naøo ñoù” (cf. Rom 16:4). Nhö vaäy, khi chuùng ta ñoái ñaàu vôùi nhöõng nguy cô cuûa taø giaùo vaø tìm caùch choáng traû laïi thì chuùng ta ñang laøm moät vieäc coù theå nguy ñeán tính maïng cuûa chuùng ta laø ngöôøi giaûng Tin Laønh. Ngöôøi giaûng Tin Laønh ñöøng bao giôø suy nghó raèng vieäc chuùng ta giaûng vaø soáng theo Lôøi Chuùa laø ñieàu deã daøng. Khi chuùng ta choáng traû taø giaùo vaø giöõ vöõng leõ thaät cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi thì ñoâi khi chuùng ta phaûi traû baèng moät giaù raát ñaét. Coù theå ñoù chính laø maïng soáng chuùng ta.
- Nuoâi mình baèng ñaïo lyù chaùnh thoáng (c. 6b)
Chaúng nhöõng hoïc bieát ñeå coù theå phôi baøy coâng vieäc cuûa ma quyû ra nhöng coøn phaûi nuoâi chính mình baèng ñaïo lyù laønh cuûa Chuùa. Ñoäng töø “nuoâi” trong caâu naøy coù nghóa laø “ñöôïc huaán luyeän moãi ngaøy” (to be daily trained).” “Caùc lôøi cuûa ñöùc tin” = “nhöõng lôøi daïy doã cuûa chính Chuùa Jesus vaø cuûa caùc söù ñoà.” “Ñaïo lyù laønh” = “caùc giaùo lyù ñöôïc ruùt ra töø caùc lôøi daïy cuûa Lôøi cuûa ñöùc tin.” Nhö vaäy, ñeå coù theå choáng choïi vôùi taø giaùo, chuùng ta phaûi chuyeân taâm hoïc bieát Lôøi haèng soáng cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi moãi ngaøy thì môùi hy voïng coù theå ñöùng vöõng trong nieàm tin cho ñeán cuoái cuøng. Coù nhieàu ngöôøi chæ bieát Lôøi Chuùa caïn côït, khoâng ñuû ñeå nuoâi mình baèng ñaïo lyù chaân chính cuûa Chuùa Jesus Christ. Vì theá, khi coù nhöõng ñaïo lyù laï xuaát hieän thì khoâng coù ñuû söùc maïnh thuoäc linh ñeå ñoái ñaàu vaø ñöùng vöõng. Chuùng ta caàn bieát vaø hieåu roõ veà leõ thaät, gioáng nhö Phi-laùt muoán bieát “Leõ thaät laø caùi gì” (Quid est Veritas?) khi Chuùa Jesus noùi Ngaøi ñeán ñeå laøm chöùng cho leõ thaät (Giaêng 18:37-38), ñeå chuùng ta coù theå laøm chöùng cho leõ thaät ñoù. Ñieàu quan troïng hôn heát, neáu chuùng ta khoâng kinh nghieäm Chuùa Jesus caùch thieát thöïc trong ñôøi soáng thì chuùng ta seõ khoâng theå naøo vöôït thaéng ñöôïc nhöõng ngoïn soùng ñaïo laï. Gaàn ñeán ngaøy Chuùa Jesus Christ trôû laïi bao nhieâu thì ma quyû caøng ra söùc taán coâng ñeå loâi cuoán con daân Chuùa ra khoûi voøng tay cuûa Chuùa vaø leõ thaät cuûa Ngaøi baáy nhieâu.
- Taäp taønh söï tin kính (c. 7-9)
Chaúng nhöõng nuoâi mình baèng leõ thaät qua söï hoïc bieát nhöng coøn aùp duïng leõ thaät vaøo trong ñôøi soáng cuûa mình. Tieán trình ñoù goïi laø taäp taønh söï tin kính. Neáp soáng thaùnh khieát, tin kính laø vuõ khí höõu hieäu ñeå choáng traû taø giaùo, choáng traû keû thuø, choáng traû toäi loãi traøn laán vaøo trong Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi vaø ñôøi soáng caù nhaân chuùng ta. Nhöõng ngöôøi theo taø giaùo vaø ñaïo laïc thì ñôøi soáng cuûa hoï sa ñoïa vaø toäi loãi, ngaøy caøng chìm ñaém trong xaùc thòt vaø nhöõng ñieàu xaáu xa. Ñoái vôùi con caùi Chuùa, daáu hieäu cho bieát chuùng ta ñi ñuùng ñöôøng cöùu roãi vaø phöôùc haïnh ñoù laø ñôøi soáng thaùnh khieát, coâng chính, laøm vinh hieån danh Ñöùc Chuùa Trôøi trong ñôøi soáng haèng ngaøy cuûa chuùng ta, taäp taønh vaø ñeo ñuoåi neáp soáng tin kính.
- Chuyeân taâm phuïc vuï Chuùa vôùi nieàm hy voïng (c. 10)
Söù ñoà Phao-loâ noùi ñeán söï phuïc vuï Chuùa caùch heát loøng. Moät trong nhöõng caùch höõu hieäu choáng traû ma quyû vaø möu keá cuûa noù laø heát loøng soát saéng phuïc vuï Chuùa. Ma quyû luoân luoân muoán chuùng ta boû cuoäc vaø chaùn naûn trong söï phuïc vuï Chuùa vôùi nhieàu lyù do. Nhöng ngöôøi coù loøng yeâu meán Chuùa vaø troâng ñôïi söï hieän ñeán cuûa Ngaøi seõ soát saéng heát loøng phuïc vuï Ngaøi. Söù ñoà Phao-loâ chia seû kinh nghieäm cuûa chính mình nhö sau:
Veà phaàn ta, ta ñang bò ñoå ra laøm leã quaùn, kyø qua ñôøi cuûa ta gaàn roài. Ta ñaõ ñaùnh traän toát laønh, ñaõ xong söï chaïy, ñaõ giöõ ñöôïc ñöùc tin. Hieän nay maõo trieàu thieân cuûa söï coâng bình ñaõ ñeå daønh cho ta; Chuùa laø quan aùn coâng bình, seõ ban maõo aáy cho ta trong ngaøy ñoù, khoâng nhöõng cho ta maø thoâi, nhöõng cuõng cho moïi keû yeâu meán söï hieän ñeán cuûa Ngaøi (II Tim 4:6-8)
Keát luaän
Ñöùng tröôùc söï taán coâng cuûa ma quyû treân nhieàu phöông dieän trong ñôøi soáng Cô ñoác nhaân noùi rieâng vaø Hoäi Thaùnh cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi noùi chung, xin Chuùa giuùp chuùng ta moãi ngaøy taán tôùi trong söï hoïc hoûi Lôøi Chuùa, bieát aùp duïng Lôøi Chuùa vaøo trong ñôøi soáng cuûa mình ngoõ haàu coù theå ñöùng vöõng, heát loøng phuïc vuï Chuùa. Ñoù laø caùch chuùng ta baøy toû loøng troâng caäy trong Ñöùc Chuùa Trôøi haèng soáng vaø chôø ñôïi ngaøy Chuùa Jesus Christ chuùng ta töø trôøi trôû laïi. Laø Cô ñoác nhaân, chuùng ta caàn phaûi bieát chaéc ñieàu mình tin vaø soáng vôùi ñieàu mình tin vì chuùng ta khoâng theå laøm ñieàu khaùc hôn laø phaûi soáng theo ñuùng söï thaät. Cô ñoác giaùo laø nieàm tin soáng ñoäng vaø nieàm tin ñoù toàn taïi cho ñeán ngaøy nay vì ñöôïc döïa treân söï thaät.
Thaønh thaät maø noùi, taùc phaåm The Da Vinci Code ñaõ gaây hoang mang cho khaù nhieàu ngöôøi vaø xuùc phaïm khoâng ít ñeán nieàm tin Cô ñoác cuûa chuùng ta. Treân moät phöông dieän, taùc phaåm naøy vöøa taïo neân moät tieáng chuoâng thöùc tænh ñôøi soáng trí tueä cuûa Hoäi Thaùnh Ñöùc Chuùa Trôøi, laø dòp cho nhieàu ngöôøi xem laïi neàn taûng cuûa ñöùc tin mình. Treân phöông dieän khaùc, ñaây cuõng laø cô hoäi khieán cho nhieàu ngöôøi chöa bieát Chuùa thaéc maéc vaø muoán tìm hieåu söï thaät veà Chuùa Jesus, veà baûn chaát vaø tính chaát ñaùng tin caäy cuûa Lôøi Chuùa vaø cuûa Cô ñoác giaùo. Vì vaäy, chuùng ta haõy nhôø ôn Chuùa giuùp ñôõ nhöõng ngöôøi khaùc ñang ôû trong tình traïng thoái lui cuûa ñöùc tin ngoõ haàu ñöùng vöõng ñeå tieáp tuïc theo Chuùa, cuøng vôùi chuùng ta gaëp nhau trong nöôùc vinh hieån cuûa Ngaøi trong ngaøy sau cuøng. Ñoàng thôøi, chuùng ta cuõng haõy maïnh daïn chia seû nieàm tin cuûa mình cho nhöõng ngöôøi ñang thaéc maéc veà nieàm tin ñích thöïc cuûa chuùng ta. Chuùng ta haõy laøm ñieàu ñoù theo nhö tinh thaàn söù ñoà Phi-e-rô khuyeân daïy caùc tín höõu Cô ñoác soáng taûn laïc trong theá kyû thöù nhaát, ñang chòu baùch haïi vì nieàm tin cuûa hoï nôi Chuùa Jesus nhö sau:
“Haõy toân Ñaáng Christ, laø Chuùa, laøm thaùnh trong loøng mình. Haõy thöôøng thöôøng saün saøng ñeå traû lôøi moïi keû hoûi leõ veà söï troâng caäy trong anh em, song phaûi hieàn hoøa vaø kính sôï” (I Phi-e-rô 3:15)
--------------------------------------------------------------------------
Saùch tham khaûo: Boa, Kenneth & Turner, John Alan. The Gospel according to Da Vinci Code. Nashville, TN: Broadman & Holman Publishers, 2006.
Bock, Darrell L. Breaking the Da Vinci Code. Nashville, TN: Nelson Books, 2004.
Churton, Tobias. Gnostic Philosophy. 2nd edition. Rochester, Vermont: Inner Traditions Publisher, 2005.
Garlow, James L. & Jones, Peter. Cracking Da Vinci Code. Colorado Spring, CO: Victor, 2004.
Garlow, James L. The Da Vinci Code Breaking. Minneapolis, MN: Bethany House, 2006.
Olson, Carl E. & Miesel, Sandra. The Da Vinci Hoax. San Francisco, CA: Ignatius Press, 2004.
Robinson, James M., editor. The Nag Hammadi Library. Revised edition. San Francisco, CA: Harper San Francisco, 1988.
Speer, Robert E. The Finality of Jesus Christ. Westwood, NJ: Fleming H. Revell Company, 1933.
[1] Dan Brown laø taùc giaû cuûa nhieàu quyeån tieåu thuyeát baùn chaïy nhaát (bestselling novels). Dan toát nghieäp ñaïi hoïc taïi Amherst College (MA) vaø Phillips Exeter Academy (NH). Tröôùc khi böôùc vaøo con ñöôøng vieát laùch, Dan laøm giaùo vieân Anh Ngöõ taïi Phillips Exeter Academy. Naêm 1996, loøng ñam meâ nghieân cöùu vieäc giaûi maõ (code-breaking) cho caùc cô quan cuûa chính phuû ñaõ thuùc ñaåy Dan xuaát baûn taùc phaåm ñaàu tay laø Digital Fortress vaø ngay sau ñoù taùc phaåm naøy ñaõ trôû thaønh saùch baùn chaïy nhaát trong caû nöôùc.
Vì ñöôïc sinh ra vaø lôùn leân trong moät gia ñình maø thaân sinh cuûa oâng laø moät giaùo sö toaùn ñoaït giaûi veà Toaùn Hoïc vaø Khoa Hoïc cuûa Toång Thoáng (Presidential Awards for Excellence in Mathematics and Science Teaching) vaø cuõng laø moät nhaïc só chuyeân nghieäp veà thaùnh nhaïc (a professional sacred musician), Dan ñaõ naèm trong côn xoaùy xung ñoät cuûa yù thöùc heä giöõa hai theá giôùi khoa hoïc vaø toân giaùo. Chính trong moâi tröôøng naøy ñaõ saûn sinh ra taùc phaåm Angels & Demon (2000), trong ñoù Dan cho thaáy söï ñoái khaùng giöõa toân giaùo vaø khoa hoïc naèm trong khuoân khoå cuûa phoøng thí nghieäm vaät lyù taïi Thuïy só vaø Toaø Thaùnh Vatican. Ngoaøi caùc taùc phaåm vöøa keå, Dan cuõng cho ra ñôøi tieåu thuyeát Deception Point (2001); vaø naêm 1995, Dan vieát taùc phaåm mang teân 187 Men to Avoid (1995), vôùi buùt hieäu laø Danielle Brown thay vì Dan Brown.
Dan Brown ñaõ xuaát hieän khaù nhieàu treân caùc phöông tieän truyeàn thoâng ñaïi chuùng (media) nhö: CNN, The Today Show, National Public Radio, Voice of America, cuõng nhö moät soá baùo chí noåi tieáng nhö: Newsweek, People, Forbes, Oprah Magazine, Entertainment Weekly, the New Yorker v.v. . . Caùc taùc phaåm tieåu thuyeát cuûa Dan ñaõ ñöôïc ra nhieàu thöù tieáng vaø hieän chuùng coù maët treân khaép theá giôùi.
[2] Caùc saùch phuùc aâm mang tính chaát Trí hueä phaùi (Gnostic gospels), thöôøng ñöôïc cho laø vieát ra vaøo khoaûng thôøi gian 350-400 SC, trình baøy cuoäc ñôøi cuûa Chuùa Jesus nhö laø moät thaày giaùo (teacher), giaûng sö (preacher), vaø ñaáng chöõa bònh (healer), mang cuøng moät loaïi vaên phong nhöng coù söï khaùc bieät veà noäi dung so vôùi caùc saùch Phuùc Aâm: Mathiô, Maùc, Luca, vaø Giaêng. Trong khi caùc saùch Phuùc Aâm trình baøy söï cöùu roãi bôûi baèng ñöùc tin, thì caùc saùch phuùc aâm mang tính chaát Trí hueä phaùi ñeà cao söï cöùu roãi qua con ñöôøng cuûa söï hieåu bieát nhöõng ñieàu huyeàn nhieäm (secret knowledge). Trong caùc saùch phuùc aâm mang tính chaát Trí hueä phaùi moâ taû Chuùa Jesus nhö laø moät nhaø thuyeát giaûng veà sieâu hình hoïc (metaphysics) hôn laø moät tieân tri Do-thaùi; trong ñoù chuùng cuõng chöùa ñöïng nhöõng tö töôûng mang tính chaát trieát hoïc tröøu töôïng chaúng bao giôø coù treân moâi mieäng cuûa caùc söù ñoà so vôùi caùc saùch Phuùc Aâm ghi laïi. Caùc baûn vaên naøy ñöôïc dòch töø tieáng Hy-laïp sang tieáng Coptic. Tuy nhieân, khoâng phaûi luùc naøo dòch giaû cuõng coù theå chuyeån yù caùch ñaày ñuû vaø chính xaùc. Caùc saùch Phuùc Aâm coù baèng chöùng roõ raøng do Mathiô, Maùc, Luca, vaø Giaêng vieát nhöng caùc saùch phuùc aâm mang tính chaát Trí hueä Phaùi thì khoâng bieát roõ taùc giaû cuûa chuùng laø ai!
The Gospel of Philip laø moät phaàn cuûa toaøn boä taøi lieäu ñöôïc choân giaáu trong sa maïc Ai-caäp vaøo cuoái theá kyû thöù 4 SC. Noù ñöôïc tìm thaáy chung vôùi caùc taøi lieäu khaùc taïi Nag Hammadi . Maëc daàu saùch The Gospel of Philip mang teân cuûa söù ñoà Phi-líp, nhöng teân oâng chæ ñöôïc ñeà caäp moät laàn duy nhaát trong toaøn boä saùch (73.8). Khoâng coù choã naøo noùi raèng saùch The Gospel of Philip do chính vò söù ñoà naøy vieát. Saùch phuùc aâm naøy chöùa ñöïng nhöõng quan ñieåm thaàn hoïc mang tính chaát Trí hueä phaùi vaø moät soá chi tieát lieân quan ñeán Chuùa Jesus. Tuy nhieân, trong ñoù khoâng coù baøn ñeán baát cöù söï maëc khaûi naøo ra töø Chuùa Jesus. Ñuùng ra, The Gospel of Philip chæ laø moät cuoán caåm nang thaàn hoïc mang tính Trí hueä phaùi (Gnostic manual of theology) khoâng hôn khoâng keùm. Theo söï phaân tích cuûa Tuckett, döôøng nhö taát caû nhöõng trích daãn trong The Gospel of Philip ñeàu laáy ra töø Phuùc Aâm Mathiô vaø cuõng nhìn nhaän thaåm quyeàn cuûa caùc saùch Phuùc Aâm khaùc trong Taân Öôùc. Chuû ñeà chính cuûa The Gospel of Philip laø caùc thaùnh leã (sacraments), ñaëc bieät laø hoân nhaân (marriage), vaø hoân nhaân laø söï maàu nhieäm ñaày thaùnh thieän. Sôõ dó saùch phuùc aâm naøy trôû neân noåi tieáng nhôø vaøo chi tieát cho raèng Chuùa Jesus laáy Ma-ri Ma-ñô-len laø vôï. Hoân nhaân cuûa hoï ñaõ mang yù nghóa raát maàu nhieäm vaø thaùnh thieän. Ngoaøi ra, Chuùa Jesus cuõng laø chuû ñeà quan troïng trong toaøn saùch. Meyer ñaõ nhaän ñònh raèng neáu khoâng coù Chuùa Jesus, thì toaøn boä nghi leã (rituals) vaø söï maàu nhieäm (secrets) ñaõ khoâng ñöôïc ñeà caäp ñeán trong saùch phuùc aâm naøy. Ngoaøi ra, noäi dung The Gospel of Philip döôøng nhö ñi theo nieàm tin cuûa moät nhoùm Cô ñoác nhaân uûng hoä Valentine, ngöôøi ta thôø phöôïng Ñaáng Christ ñöôïc moâ taû trong caùi nhìn cuûa Trí hueä phaùi, vaø lieân quan ñeán The Gospel of Truth.
The Gospel of Mary Magdalene laàn ñaàu tieân ñöôïc khaùm phaù vaøo naêm 1938. Theo caùc taøi lieäu trong thôøi giaùo phuï cho bieát saùch phuùc aâm naøy coù leõ ñöôïc vieát vaøo theá kyû thöù 3 SC. Maõi cho ñeán 1955 saùch môùi ñöôïc xuaát baûn. Ñaây laø baûn vaên duy nhaát, trong ñoù bò thaát laïc moät soá trang (1-16, 11-14). The Gospel of Mary Magdalene laø taøi lieäu döïa treân caùc saùch Tin Laønh Coäng Quan (synoptic gospels). Noäi dung laãn hình thöùc vaø nieân ñieåm cuûa saùch phuùc aâm naøy cho thaáy ñaây chính laø saùch phuùc aâm haäu coäng quan (post-synoptic gospel), nghóa laø söû duïng caùc taøi lieäu cuûa caùc saùch Phuùc Aâm: Mathiô, Maùc, vaø Luca ñeå theâu deät neân moät saùch phuùc aâm theo chuû ñích rieâng. Kyø thaät, saùch The Gospel of Mary Magdalene khoâng phaûi laø moät ñoùng goùp môùi meû gì veà tính chaát xaùc thöïc vaø veà nguoàn taøi lieäu cho caùc saùch phuùc aâm. Trong The Gospel of Mary Magdalene, Mary ñöôïc moâ taû nhö laø ngöôøi thaân caän nhaát vôùi Chuùa Jesus vaø laø ngöôøi “baïn ñôøi” (companion) cuûa Ngaøi maëc daàu teân Ma-ñô-len khoâng heà ñöôïc ñeà caäp ñeán trong baûn vaên, vaø coù theå laø moät trong saùu ngöôøi coù cuøng teân Ma-ri trong Kinh Thaùnh Taân Öôùc! Vì cho raèng baø Ma-ri Ma-ñô-len laø ngöôøi thaân caän nhaát cuûa Chuùa Jesus, neân Ngaøi ñaõ toû cho baø bieát nhöõng ñieàu maø khoâng coù moät moân ñoà naøo khaùc coù theå bieát. Söï hieän höõu cuûa The Gospel of Mary Magdalene phaûn aûnh söï thay ñoåi trong quan ñieåm Cô ñoác veà vai troø phuï nöõ trong hoäi thaùnh giöõa theá kyû thöù 3 vaø thöù 5 SC. Phaàn lôùn trong saùch phuùc aâm naøy ñeà caäp ñeán cuoäc ñoái thoaïi giöõa caùc moân ñoà cuûa Chuùa Jesus vaø Ma-ri. Baø laø ngöôøi cung caáp caâu traû lôøi cho caùc moân ñoà veà nhöõng ñieàu bí maät trong keá hoaïch cuûa Chuùa Jesus lieân quan ñeán chöông trình cöùu roãi cho daân ngoaïi. Sau khi Chuùa Jesus taïm bieät caùc moân ñoà, Ma-ri ñöôïc ñaët trong vò trí laõnh ñaïo giaùo hoäi vì moái quan heä giöõa baø vôùi Chuùa Jesus. Ma-ri trôû thaønh ngöôøi cao troïng hôn caùc moân ñoà cuûa Chuùa Jesus vì khaû naêng cuûa baø laø moät ngöôøi nöõ tieâu bieåu cho Sophia, hình aûnh phaùi nöõ cuûa Ñaáng Christ (the female syzygy of Christ), trong tö töôûng thaàn hoïc cuûa Trí hueä phaùi.
Moät phaàn taùc phaåm The Gospel of Judas ñöôïc taùi caáu taïo vaøo naêm 2006. Ñaây coù leõ laø baûn dòch töø moät baûn Hy-laïp coå ñöôïc vieát vaøo khoaûng naêm 130-180 SC. Ngoân ngöõ, tö töôûng, thaàn hoïc, danh taùnh cuûa caùc nhaân vaät ñöôïc ñeà caäp trong saùch phuùc aâm naøy cho thaáy taùc giaû cuûa saùch, ngöôøi coù trình ñoä cao hieåu bieát veà trieát hoïc, coù chuû ñích ñeà cao vaø coå xöôùng cho Trí hueä Phaùi (Gnosticism). Noäi dung cuûa The Gospel of Judas ñeà cao vai troø cuûa Giu-ña Ích-ca-ri-oát laø ngöôøi raát thaân caän vôùi Chuùa Jesus, ñöôïc Ngaøi truyeàn ñaït cho nhöõng söï hieåu bieát maø khoâng moân ñoà naøo cuûa Chuùa Jesus coù ñöôïc ñaëc aân nhö vaäy. Vì leõ ñoù, Giu-ña ñaõ laøm theo söï höôùng daãn cuûa Chuùa Jesus ñeå giaûi thoaùt taâm linh cuûa Ngaøi (the spirit of Christ) ra sieâu thoaùt ra khoûi thaân xaùc tuø nguïc ñang kìm haõm mình (physical constraints). Saùch phuùc aâm naøy khoâng ghi laïi chi tieát naøo veà vieäc Chuùa Jesus bò baét. Giaùo phuï Irenaeus (180 SC) lieät The Gospel of Judas vaøo soá taùc phaåm mang hình thöùc Trí hueä phaùi Ca-in (Cainite Gnosticism), nhoùm Trí hueä phaùi khaù ñoâng thôø phöôïng Ca-in nhö laø thaàn töôïng vaø tin raèng Ñöùc Chuùa Trôøi cuûa Cöïu Öôùc (Yahweh) laø gian aùc vaø raát khaùc bieät vaø khaùc xa vôùi vò thaàn ñaõ taïo döïng neân vuõ truï vaø laø ñaáng sai Chuùa Jesus ñeán theá gian. Taùc phaåm The Gospel of Judas thuoäc vaøo trong moät tröôøng phaùi Trí hueä phaùi goïi laø Sethianism, nhoùm ngöôøi xem Seát, con trai cuûa A-ñam, laø oâng toå thuoäc linh cuûa mình vaø xem Chuùa Jesus ngang vôùi Seát.
The Gospel of Thomas raát noåi tieáng trong caùc nhaø nghieân cöùu Thaùnh Kinh trong thôøi gian gaàn ñaây vì ñöôïc xem nhö laø saùch phuùc aâm thöù 5 (the fifth gospel) ngoaøi boán saùch Phuùc Aâm trong Taân Öôùc nhöng coù vaên phong khaùc bieät vôùi caùc saùch Phuùc Aâm khaùc. Ngöôøi ta tìm thaáy coù ñeán 114 caâu töông töï vôùi nhöõng caâu trong caùc saùch Tin Laønh Coäng Quan. The Gospel of Thomas bao goàm nhöõng nguoàn taøi lieäu chính thoáng laãn khoâng chính thoáng, neáu chuùng ta hieåu chính thoáng theo nghóa nguoàn taøi lieäu trong Kinh Thaùnh Taân Öôùc hieän coù. Nieâm ñieåm cuûa nguyeân baûn cuûa The Gospel of Thomas naèm trong khoaûng naêm 50 – 150 SC hay xa hôn nöõa. Haàu heát caùc hoïc giaû cho raèng phuùc aâm naøy ñöôïc vieát vaøo theá kyû thöù 2. Tuy nhieân, khoù coù theå cho raèng The Gospel of Thomas ñöôïc vieát vaøo theá kyû thöù nhaát vì thieáu ñi tính chaát ñoäc laäp veà nguoàn taøi lieäu vaø caáu truùc cuûa caùc caâu chuyeän khi ñem so saùnh vôùi boán saùch Phuùc Aâm trong Taân Öôùc. Vì The Gospel of Thomas chöùa ñöïng maøu saéc Trí hueä phaùi (ñöôïc phaùt sinh sau theá kyû thöù 1), cho neân James Dunn ñaõ ñi ñeán keát luaän raèng raát khoù chaáp nhaän saùch phuùc aâm naøy ñöôïc vieát ra tröôùc theá kyû thöù 2 (Unity and Diversity in the New Testament [Philadelphia: Westminster Press, 1977], 287-88). Irenaeus vaø nhöõng nhaø bieän giaùo cuûa Giaùo hoäi choáng laïi Trí hueä phaùi ñaõ thaúng thöøng baùc boû caùc saùch phuùc aâm chöùa ñöïng maøu saéc Trí hueä phaùi vaø xem chuùng nhö laø keû thuø vì ñaõ phaù hoaïi nieàm tin chính thoáng cuûa Hoäi Thaùnh. Trong The Gospel of Thomas, söù ñoà Thoâ-ma ñöôïc moâ taû nhö laø moân ñoà thaän caän nhaát cuûa Chuùa Jesus hôn caùc moân ñoà khaùc. Theá thì, caâu hoûi ñöôïc ñaët ra ôû ñaây laø trong moãi saùch phuùc aâm mang tính chaát Trí hueä phaùi, moãi nhaân vaät ñeàu ñöôïc moâ taû laø moân ñoà thaân caän hôn heát cuûa Chuùa Jesus. Nhö vaäy thì ai trong soá hoï laø ngöôøi thaân caän hôn heát cuûa Chuùa Jesus ñeå Ngaøi coù theå toû cho ngöôøi ñoù ñieàu bí maät hôn caùc ngöôøi khaùc? Roõ raøng raèng caùc taùc phaåm neâu treân khoâng coù caâu traû lôøi cho vaán ñeà naøy. Theá thì, chuùng ta coù theå goïi caùc saùch phuùc aâm mang tính chaát Trí hueä phaùi laø caùc saùch phuùc aâm “ba phaûi” thì coù leõ chính xaùc hôn!
[3] Moät phaàn teân baø ñöôïc laáy töø teân cuûa nôi choân nhau caét roán cuûa baø laø thaønh Magdala.
[4] Darrel Bock, The Missiong Gospels (Nashville, TN: Thomas Nelson, 2006).
[5] Robert E. Speer, The Finality of Jesus Christ (Westwood, NJ: Fleming H. Revell Company, 1933), 108.
